Bu tezde, 50/2 Numaralı İsveç Ahkâm Defteri (H. 1172-1242 / M. 1759-1827)
ışığında 1759-1827 yılları arasında Osmanlı-İsveç ilişkilerinin seyri ve bu seyrin
siyasi, diplomatik, hukuki ve ticari alanlardaki yansımaları ele alınmaktadır. Tezin
amacı, ilgili ahkâm defterinde yer alan hükümler kapsamında 1759 yılından 1827
yılına kadar uzanan süreçte Osmanlı-İsveç ilişkilerinin değişimi, gelişimi ve sonuçları
ile bunların her iki devlet üzerindeki etkilerini çeşitli boyutlardan ortaya koymaktır.
Tezin Osmanlı-İsveç ilişkilerini ele alan diğer çalışmalardan farkı, 18. yüzyılın ikinci
yarısından 19. yüzyılın ilk çeyreğine kadar olan Osmanlı-İsveç ilişkilerini siyasi ve
diplomatik boyutlarla birlikte hukuki ve ticari boyutlarla da incelemesi ve
değerlendirmesidir. Bu bakımdan tez, 18. ve 19. yüzyıl Osmanlı-İsveç ilişkilerini,
Osmanlı topraklarında bulunan İsveçlilerin karşılaştıkları hukuki ve ticari sorunlar gibi
spesifik konular bazında da ele almaktadır. Ayrıca Osmanlı-İsveç arasındaki dostluğun
önemli bir göstergesi olan ve İsveç tebaasına Osmanlı toprakları dahilinde hukuki ve
ticari imtiyazlar sağlayan 1737 İsveç Ahidnâmesi’nin maddelerine gerek İsveç gerekse
Osmanlı yönetiminin ne kadar bağlı olduğunu ortaya koymaktadır. Nitekim bu konu,
50/2 Numaralı İsveç Ahkâm Defteri’ndeki hükümler ışığında ayrıntılı olarak ele
alınmış ve değerlendirilmiştir.
Çalışma tümevarım yöntemi ile işlenmiştir. Tezin birinci bölümünde konu
bütünlüğü ilkesi gereğince Osmanlı-İsveç ilişkilerinin başlangıcı ve 18. yüzyılın ikinci
yarısına kadar olan seyri ele alınmıştır. İkinci bölümde 1759-1827 yılları arasında
v
Osmanlı Devleti’ndeki İsveç elçileri ve konsoloslarına yer verilerek bunların Osmanlı İsveç ilişkilerindeki yeri ve önemi açıklanmıştır. Ardından ilgili yıllar arasında
Osmanlı topraklarında bulunan İsveçlilerin karşılaştıkları sorunlar Osmanlı-İsveç
hukuki ilişkileri kapsamında incelenerek değerlendirilmiştir. Çalışmanın son bölümü
olan 3. bölümde ise 1759-1827 dönemindeki Osmanlı-İsveç ticari ilişkileri ele
alınmıştır. Bu bölümde Osmanlı-İsveç ticari ilişkilerinin seyri ve öneminden
bahsedilmiş, Osmanlı toprakları ve sularında ticari faaliyette bulunan İsveç tüccarının
faaliyetlerine engel olan hususlar değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde ise tezde elde
edilen sonuç ve bulgular açıklanarak 1759-1827 yılları arasındaki Osmanlı-İsveç
ilişkilerine dair genel bir değerlendirme yapılmıştır
In this thesis, Ottoman-Sweden relations between the years 1759-1827 and the
reflections of the relations in the political, diplomatic, legal and commercial fields are
discussed in the light of Sweden Provisions Register No. 50/2 (H. 1172-1242 / AD
1759-1827). The aim of the thesis is to reveal the change, development and results of
Ottoman-Sweden relations from 1759 to 1827 within the scope of the provisions in the
related register, and their effects on both states from various dimensions. The
difference of the thesis from other studies dealing with Ottoman-Sweden relations is
that it examines and evaluates Ottoman-Sweden relations from the second half of the
18th century to the first quarter of the 19th century, along with political and diplomatic
dimensions, as well as legal and commercial dimensions. In this respect, the thesis
deals with the 18th and 19th century Ottoman-Sweden relations on the basis of specific
issues such as the legal and commercial problems that the Swedes faced in the Ottoman
lands. In addition, this thesis reveals how both the Swedish and the Ottoman
administration were bound by the articles of the 1737 Sweden Treaty , which was an
important indicator of the friendship between the Ottoman and Sweden and provided
legal and commercial privileges to the Swedes within the Ottoman territories. Such
that, this issue has been handled and evaluated in detail in the light of the provisions
in Sweden Provisions Register No. 50/2.
vii
The study has been handled within the scope of inductive method. In the first
part of the thesis, the beginning of Ottoman-Sweden relations and their course until
the second half of the 18th century are discussed in accordance with the principle of
subject integrity. In the second part, the Swedish ambassadors and consuls in the
Ottoman State between 1759-1827 have been included and their place and importance
in Ottoman-Sweden relations have been explained. Then, the problems that the Swedes
in the Ottoman territories faced in the relevant date range have been examined and
evaluated within the context of Ottoman-Sweden legal relations. In the last part of the
study, Ottoman-Sweden trade relations between 1759-1827 has been discussed. In this
section, after dealing with the course and importance of Ottoman-Sweden commercial
relations, the problems faced by the Swedish merchant, who engaged in commercial
activities in the Ottoman territories and waters, have been evaluated in terms of
Ottoman-Sweden trade relations. In the conclusion, the results and findings obtained
in the thesis have been explained and Ottoman-Sweden relations between 1759-1827
have been evaulated in general terms
