18.yy’ın başlarında yoğunlaşan Osmanlı Devleti- İsveç Krallığı ilişkileri, XII. Karl’ın
Poltava Savaşı’nda aldığı ağır yenilgiden sonra Osmanlı Devleti topraklarına sığınması ile yeni
bir döneme girmiştir. Osmanlı Devleti topraklarında misafir olan İsveç Kralı, kalmış olduğu
beş sene boyunca Osmanlı siyasetinde ve ekonomisinde etkinlik göstermiştir. XII. Karl’ın
Osmanlı Devleti’nde kaldığı süre ve sonrasında meydana gelen hadiseler iki ülke ilişkilerini
uzun süre etkilemiştir.
XII. Karl’ın Osmanlı ülkesinde ikameti sırasında, İsveç Kralı’nın bilfiil müdahil olduğu
siyasi olaylar ve savaşların yanında, Osmanlı Devleti’nden ve Osmanlı tebaasından oldukça
yüklü miktarlarda aldığı borçlar da iki ülke arasındaki ilişkiler açısından uzun süre belirleyici
olmuştur. Bu konuda Osmanlı arşivlerindeki belgelerin yanı sıra İsveç Arşivleri’nde bulunan
belgeler ve döneme tanıklık etmiş İsveçli tarihçiler, askerler ve devlet adamlarının naklettiği
bilgiler, vuku bulan hadiselerin aydınlatılması noktasında ehemmiyet arz etmektedir.
Belirtilen tarihler arasında gelişen hadiseleri İsveç kaynaklarının bakış açısı ile
değerlendirmek gerçekleştirdiğimiz bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu
bağlamda İsveçli tarihçilerin, İsveçli tanıkların yazdığı kitaplara, günlüklere ve mektuplara
başvurulmuştur. Özellikle Poniatowski’nin Osmanlı Devleti’nde bulunduğu döneme ait
ii
hatıraları ve mektuplarının bir kısmı, İsveçli Tarihçi Nordberg’in XII. Karl’ın Tarihi adlı dönem
eseri ve İsveçli subayların günlükleri incelenmiştir. Ayrıca modern İsveç tarihçilerinin eserleri
de teze kaynaklık etmiştir
Relations between Ottoman Empire and Kingdom of Sweden, which intensified in the
early 18th century has entered a new stage after heavy defeat of Charles XII in Battle of Poltava
and took political asylum in Ottoman Empire soil. The King of Sweden, as a guest in territory
of the Ottoman Empire, has been active in Ottoman politics and economy during his five years
stay. The period of Charles XII stays in Ottoman Empire and the events that took place
thereafter influenced relations of the two countries for a long time.
During Charles' residence in the Ottoman territories, political events and wars in which
the King of Sweden was actually involved, as well as the debts he received from the Ottoman
Empire and subjects in large amounts, had long been decisive in terms of relations between the
two countries. In addition to the documents in Ottoman archives, documents in Swedish
Archives and the information conveyed by the Swedish historians, soldiers and statesmen who
have witnessed the period are important for illuminating the events.
The main purpose of the study is to evaluate the events that happened between the dates
from the perspective of Swedish sources. In this context, researcher consulted to books, diaries
and letters written by Swedish historians and Swedish witnesses. Particularly, some of
Poniatowski's memoirs and letters from the time of his stay in Ottoman Empire and the work
iv
have written by Swedish historian Nordberg “XII. Charles' History” and the diaries of Swedish
officers were examined. Also, works of modern Swedish historians were the sources of the
thesis