Bu çalışmada 20. yüzyılda yaşanmış toplumsal olayları anlatan Ödön von
Horváth’ın “Allahsız Gençlik” (Jugend ohne Gott), Jerzy Kosinski’nin “Boyalı Kuş”
(The Painted Bird) ve Engin Aktel’in “Son Eylül Elveda Antigoni” romanları
sosyolojik eleştiri yöntemiyle, sosyolog Zygmunt Bauman’ın modernite eleştirileri ve
bahçe kültürü kavramları üzerinden incelenmiştir.
Söz konusu çalışma yapılırken eserlerin toplumsal olaylardan hareket ederek
oluşturulmaları nedeniyle sosyolojik eleştiri yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca 20.
yüzyılın önde gelen sosyologlarından Zygmunt Bauman’ın moderniteye getirdiği
eleştiriler ve “yabancı” kavramına yaklaşımları çalışmanın ana izleği olarak
belirlenmiştir.
20. yüzyılda gerçekleşen toplumsal olayların ve moderniteyle birlikte
gerçekleşen ulus-devletleşme süreçlerinin toplumlardaki tezahürlerinin incelendiği
çalışmada, edebi metinlerden hareketle toplumların biz ve öteki olarak ayrışmalarının
yanında yabancı mefhumuna duydukları güvensizlik irdelenmiştir.
Çalışmanın ilk bölümünde modern, modernite ve modernizm kavramları
açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise sosyolog Zygmunt Bauman’ın
modernite anlayışı ve moderniteye getirdiği eleştiriler detaylarıyla verilmiştir.
Çalışmanın üçüncü bölümünde ise çalışmanın dâhil olduğu çalışma alanı olan edebiyat
sosyolojisi ve edebiyatın sosyolojisi açıklanmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde
ise kullanılan eleştiri yöntemi olan sosyolojik eleştiri ve karşılaştırmalı edebiyata yeni
bir yaklaşım getiren ve çalışma için de önem taşıyan Karşılaştırmalı Edebiyatın
Varyasyon Kuramı irdelenmiştir. Beşinci bölümde ise, Bauman’ın modernite eleştirisi
yaklaşımları metinlerden yapılan alıntılarla irdelenmiş ve karşılaştırmalı olarak analiz
edilmiştir.
Çalışmanın sonuç bölümünde bulgular ayrıntılı bir biçimde açıklanarak,
çalışmanın bundan sonraki edebiyat incelemelerine getireceği muhtemel yenilikler
tespit edilmiştir
In this study, the sociological facts in Ödön von Horváth’s “Allahsız Gençlik”
(Jugend ohne Gott), Jerzy Kosinski’s “The Painted Bird” and Engin Aktel’s “Son
Eylül Elveda Antigoni” are analyzed with sociological criticism and sociologist
Zygmunt Bauman’s critique of modernity and “garden culture” which is a term of his
sociology.
As the texts are constituted on the basis of sociological facts, sociological
approach is used in the analysis of these texts. Also one of the most important
sociologist of the 20th century Zygmunt Bauman’s critique of modernity and the term
of “stranger” are defined as the main themes of this study.
In the study, sociological events of the 20th century and the reflections of the
process of becoming a nation-state that co-occur with modernity on society are
analyzed. Besides, the relationship between “we” and “the other” and the approaches
of society to “the stranger”, which is the rival of those two groups, are examined in the
study.
In the first chapter, the concepts of ‘modern’, ‘modernity’ and ‘modernism’ are
defined. In the second chapter, Bauman’s understanding of modernity and his critique
of modernity are explained in detail. In the third chapter, sociology of literature and
literary sociology are illustrated. In the fourth chapter, the critical theory used in the
study and the Variation Theory of Comparative Literature are examined. In the fifth
chapter, the texts are analyzed with Bauman’s critique of modernity and compared in
detail
