Terminology, concepts of special field, has been the subject of researches in
literature for many years. Terminology, having an important role in providing efficient
communication in a special field, comprises of studies on terms related to scientific
language. The definition of the terms is one of the leading issue on which the
terminology focuses.
The definition in terminology has been discussed in various theoretical studies
in literature. However, there are mostly practical studies in Turkish context. It is of
great importance to conduct theoretical studies by analysing the formal structure,
features and the rules of definition within a systematic integrity. Forming the
theoretical background will provide the criteria that will help to determine what
definitions will be used in terminological dictionaries.
The current study has discussed these issues “concept”, “meaning”, “term”,
“terminology”, and “terminography” as different chapters to form the background. In
the section titled “Definition”, a theoretical framework was aimed to be constructed
with the help of the basics of terminology. A set of definition analysis criteria was
formed through determining the content and formal properties by using the obtained
data. In the implementation phase, the common entries related to each subsection of
linguistics -phonetics, word class, syntax-semantics, morphology, and suprasegmental
phonetics- were selected from five different linguistics terminological dictionaries and
their definitions were analysed. After the analysis, it was aimed to reveal the definition
typologies in five terminological dictionaries; theoretical knowledge was used in
practice and the findings were discussed
Uzmanlık alanlarına ait dilsel kavramlar olan terimler, alanyazında uzun yıllar
boyunca birçok araştırmaya konu olmuştur. Bir uzmanlık alanında etkili iletişimin
sağlanmasında önemli bir yere sahip olan terminoloji, bilim dilini meydana getiren
terimlerle ilgili çalışmaları kapsamaktadır. Terimlerin tanımlanması, terminolojinin
ciddiyetle üzerinde durduğu konuların başında gelmektedir.
Terminolojide tanım, Batı alanyazınında çeşitli kuramsal çalışmalarda ele
alınmıştır. Türkiye’de ise daha çok uygulamaya yönelik çalışmalar yapılmıştır.
Tanımın biçimsel yapısı, amaçları, özellikleri ve kuralları sistematik bütünlük içinde
incelenerek kuramsal çalışmaların yapılması büyük önem taşımaktadır. Kuramsal
altyapının oluşturulması, terim sözlüklerinde yer alacak tanımlara dair ölçütlerin
bilimsel bir biçimde ortaya konulmasını sağlayacaktır.
Çalışmanın ilk bölümlerinde altyapının oluşturulması için “kavram”, “anlam”,
“terim”, “terminoloji” ve “terminografi” konuları ele alınmıştır. “Tanım” başlıklı
bölümde, terminolojinin temel kaynaklarından yararlanılarak kuramsal çerçeve
oluşturulmaya çalışılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda tanımın içerik ve biçim
özellikleri belirlenerek tanımları çözümleme ölçütleri oluşturulmuştur. Uygulama
aşamasında ise ses bilgisi, sözcük türü bilgisi, sözdizimi-anlam, şekil bilgisi ve
parçalarüstü ses bilgisi şeklindeki dilbilgisinin her bir alt bölümüne ait olan ve beş
farklı dilbilgisi terim sözlüğünde bulunan ortak maddebaşları seçilerek tanımları
incelenmiştir. Bu incelemenin sonunda, dilbilgisi terim sözlüklerindeki tanım
tipolojileri ortaya konulmaya çalışılmış ve kuramsal bilgilerin uygulamada
değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir