Türkiye’de vergi aflarının etkileri üzerine ampirik bir çalışma

Abstract

Vergi aflarının hem geliĢmekte hem de geliĢmiĢ olan ülkelerde sıkça uygulandığı görülen bir durumdur. Vergi affı, vergi kanunlarına aykırı davrananlara karĢı uygulanan yaptırımların ortadan kaldırılmasını ifade etmektedir. Buradaki temel amaç devletin kamu ihtiyaçlarını yerine getirebilmesi için gelir elde etmesidir. Fakat vergi afları her ne kadar kısa dönemde vergi tahsilatlarını olumlu yönde etkilese de uzun dönemde vergi tahsilatlarını ve mükelleflerin vergiye olan uyumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca dürüst mükelleflerin kendilerinin cezalandırıldıklarını, dürüst olmayan mükelleflerin ise ödülendirildiklerini düĢünmelerine neden olabilmektedir. Aynı zamanda vergi adaleti de olumsuz yönde etkilenmekte ve vergi cezalarının etkisini de yapılan vergi afları azaltmaktadır. Bu tezin amacı, Türkiye‟de 1950-2017 yılları arasında çıkarılan vergi aflarının etkilerini incelemektir. Bu kapsamda vergi aflarının vergi ahlakı, yolsuzluk, kayıt dıĢı GSMH, gelir dağılımı, vergi gelirleri, dolaylı vergiler ve dolaysız vergiler üzerindeki etkilerinin analiz edilmesi için VAR etki tepki fonksiyonları ve Granger nedensellik testleri kullanılmıĢtır. Etki tepki fonksiyonları incelendiğinde vergi affı çıkarılmasının vergi ahlakı ve kayıt dıĢı GSMH üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu gözlemlenirken; yolsuzluk, Gini katsayısı, vergi gelirleri, dolaylı ve dolaysız vergiler üzerinde ise pozitif bir etkiye sahip olduğu gözlemlenmiĢtir. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre vergi aflarından, vergi ahlakına, Gini vi katsayısına,dolaylı ve dolaysız vergilere doğru nedensel bir iliĢkinin var olduğu görülürken; yolsuzluk, kayıt dıĢı GSMH ve Gini katsayısından da vergi affına doğru nedensel iliĢkinin varlığı görülmektedir

It is seen that tax amnesties are frequently applied in both developing and developed countries. Tax amnesty refers to the elimination of sanctions against those who act in violation of tax laws. The main objective here is to generate revenue for the state to fulfill its public needs. However, although tax amnesty has a positive impact on tax collections in the short term, it has a negative impact on tax collections and taxpayer compliance in the long term. It can also cause honest taxpayers to think that they are being punished, and dishonest taxpayers to think that they are rewarded. At the same time, tax justice is adversely affected and the effect of tax penalties decreases. The aim of this thesis is to examine the effects of tax amnesties. In this context, VAR impulse-response functions and Granger causality tests are used for examining the relationship between tax amnesties and tax morale, corruption, shadow economy, income equality and tax revenue. VAR impulse-response functions shows that if a one standard deviation positive shock is given to the tax amnesty,tax morale and shadow economy will be affected negative. On the other hand, if a one standard deviation positive shock is given to the tax amnesty, corruption, income inequality and tax revenue will be affected positive. According to Granger causality results,there is a causal relationship from tax amnesties to tax viii morale, income inequality, indirect and direct tax revenues while there is a causal relationship from corruption, shadow economy and income inequality to tax amnesty