Amaç: Ortaokul altıncı sınıf öğrencilerine Fen Bilimleri Dersinde sorumluluk
değerinin kazandırılması amaçlanmıĢtır.
Yöntem: Karma model ile desenlenen bu araĢtırmada gömülü deneysel desen
kullanılmıĢtır. AraĢtırmada belirlenen amaca iliĢkin veri toplama aracı olarak nitel ve
nicel veri toplama araçlarından yararlanılmıĢtır. Bu kapsamda, ikilem durumu formu,
yarı yapılandırılmıĢ odak grup görüĢme formu, yapılandırılmıĢ öğrenci günlüğü,
araĢtırmacı günlüğü, etkinlik dokümanları, fotoğraf, ses ve video kaydı ile veriler
toplanmıĢtır. AraĢtırmanın veri toplama araçları araĢtırmacı tarafından geliĢtirilmiĢtir.
AraĢtırma, 2018-2019 eğitim-öğretim yılı Trabzon ili Akçaabat ilçesine bağlı bir devlet
okulunda altıncı sınıf öğrencileriyle gerçekleĢtirilmiĢtir. AraĢtırmanın gerçekleĢtirildiği
okulda rastlantısal olarak 6-A sınıfı (20 öğrenci) deney grubu, 6-B sınıfı (17 öğrenci)
kontrol grubu olarak atanmıĢtır. AraĢtırma kapsamında elde edilen nicel verilerin
çözümlenmesinde deney ve kontrol grubu öğrencilerinin, sorumluluk değerini kazanma
açısından ortalamalarının karĢılaĢtırılması için Mann Whıtney U testinden, deney
grubunun ön test ve son test ölçümlerini karĢılaĢtırmak için ise Wilcoxon testinden ve
nitel verilerin çözümlenmesinde betimsel analizden yararlanılmıĢtır.
Bulgular: AraĢtırmada, uygulama öncesinde deney ve kontrol grubuna
uygulanan ikilem durumları formu ön test puanları arasında anlamlı bir farklılık yokken,
uygulama sonrasında deney ve kontrol grubu son test puanları arasında deney grubu
lehine anlamlı bir farklılık bulunmaktadır. Deney grubuna uygulanan ikilem durumu
formunun nitel kısmında ise belirtilen nicel bulguları destekler nitelikte veriler elde
edilmiĢtir. Deney grubuna uygulanan öğrenci temelli etkinliklerin sorumluluk değeri
kazandırmasına iliĢkin etkinlik dokümanları, öğrenci ve araĢtırmacı günlükleri,
fotoğraflar, ses ve video kayıtları incelendiğinde öğrencilerin enerji kullanımını
6
konusunda farkındalıkların arttığı, genel olarak sergiledikleri davranıĢlar üzerinde
düĢünerek davranıĢlarındaki hataları düzeltmeye yönelik ifadelerde bulundukları,
davranıĢlarının sonuçlarını üstlendikleri ve sorumluluklarının olduğu konusunda
farkındalıklarının arttığı bulunmuĢtur. Ayrıca öğrencilerin sadece kendi
sorumluluklarının olmadığını ve kendi sorumluluklarını yerine getirmenin yeterli
olmayacağını düĢündükleri, diğer kiĢilerinin de sorumluluklarını yerine getirmeleri
gerektiğini fark ettikleri ve diğer kiĢileri bilinçlendirmeyi kendisine bir görev olarak
gördükleri tespit edilmiĢtir. Deney grubu öğrencileri ile yapılan odak grup görüĢmesi
sonucunda öğrenci görüĢleri “öğrenci temelli etkinliklerin öğrencilere yansımaları”
olarak tek bir ana tema altında toplanmıĢ ve bu temanın altında beĢ alt tema
belirlenmiĢtir. Belirlenen beĢ alt tema öğrenme, farkındalık kazanma, günlük hayat ile
iliĢkilendirme, sorumluluk değerinin tanımı, sorumluluklarını fark etme biçimindedir.
Sonuç ve Öneriler: Bu araĢtırma, Madde ve Isı ünitesi kapsamında hazırlanan
öğrenci temelli etkinliklerin altıncı sınıf öğrencilerine sorumluluk değeri kazandırmada
etkili olduğunu göstermektedir. AraĢtırma sonuçları çerçevesinde, Fen Bilimleri dersi
öğretim programında değer eğitimi bağlamında öğrenci temelli etkinliklere yer
verilebileceği, değer eğitimi çalıĢmalarında kullanılmak üzere çeĢitli öğrenci temelli
etkinliklerin geliĢtirilebileceği önerilmektedir
Purpose: It is aimed to implicitly gain the responsibility value which is one of
the values that constitute the perspective of the Science Education Curriculum to the
sixth grade students.
Method: In this research which has been designed with mixed model, embedded
semi-experimental design was used. Qualitative and quantitative data collection tools
were used as data collection tool for the purpose determined in the research. In this
context, data were collected through the dilemmas form, semi-structured focus group
interview form, structured students‟ journals, researcher‟s journals, activity documents,
photographs, audio and video records. Data collection tools were developed by the
researcher. The research was carried out with sixth grade students in a state school in
Akçaabat, Trabzon in the 2018-2019 academic years. In the school where the research
was carried out, 6-A (20 students) as the experimental group and 6-B class (17 students)
as the control group were randomly assigned. To analyze quantitative data obtained
within the research, Mann Whıtney U test was used to compare the averages of
experimental and control group students in terms of gaining value of responsibility,
Wilcoxon test was used to compare the pretest and posttest measurements of the
experimental group and descriptive analysis was used for qualitative data.
Results: There was no significant difference between pretest scores of the
dilemmas form applied to the experimental and control groups before the application,
while there was a significant difference between the experimental and control group
posttest scores in favor of the experimental group. Qualitative data which were only
obtained from experimental group supported the findings of quantitative data. When the
activity documents, students‟ and researcher‟s journals, photographs, audio and video
records were examined, it has been found out that the students have increased
8
awareness about energy use, the students generally made statements about correcting
their behaviors by thinking about the behaviors they exhibited, they assumed the
consequences of their responsibilities and they had an increased awareness of their
responsibilities. In addition, it is seen that students think they do not only have their
own responsibilities and it is not enough to fulfill their own responsibilities, they realize
other people have to fulfill their responsibilities and they considered themselves as their
own duty to raise awareness of others. As a result of the focus group interviews
conducted with the experimental group students, student opinions were gathered under a
single main theme as “reflections of student-based activities to students” and five sub themes were identified under this theme. The five sub-themes were identified as
learning, awareness raising, associating with daily life, definition of responsibility, and
realizing responsibilities.
Conclusion and Suggestions: This research shows that student-based activities
prepared within the scope of Science course are effective in gaining responsibility
values to sixth grade students. Within the framework of the results of the research, it is
suggested that student-based activities can be included in the value education of Science
Education Curriculum and that various student-based activities can be developed to be
used in value education studies
