Güncel koruma çalışmaları içerisinde, yasalarla ve uluslararası örgütlerin
belirlediği kurallar çerçevesinde kültürel miras, kentsel sit, kentsel koruma gibi kavramlar
ortaya çıkmış ve “Dünya Mirası” kavramı küresel dünya olgusunun ayrılmaz parçası
olarak literatüre yerleşmiştir. Kentsel koruma kavramlarında yönetsel boyuta 1980’lerden
itibaren ağırlık verilmiştir. Kültür ve koruma ile ilgili çalışmaların ana hatlarını belirleyen
uluslararası kurumların çabaları ile koruma yönetiminin, nasıl, kimlerle, neden ve ne
zaman yapılacağına ilişkin belirli yöntemler ortaya konmaktadır. Alan yönetimi ise söz
konusu uluslararası kurumların ve kimi gelişmiş ülkelerin ulusal deneyimlerinin
derlenmesi ile ortaya konulmuş olan koruma yönetimine ilişkin en yeni kavramlardandır.
UNESCO Dünya Mirası Komitesi’nin, dünya mirası listesinde yer alabilme koşulu olarak,
yönetim planının adaylık dosyasına eklenmesini zorunlu hale getirmesiyle birlikte,
koruma alanlarında yönetim planlarının hazırlanması başvuru yapanlar için zorunlu hale
gelmiştir.
Bu tez çalışmasında, alan yönetimi ve yönetim planı oluşturulmasına ilişkin yasal
süreçler ve ulusal örnekler incelenmiş, Odunpazarı Kentsel Siti yönetim planı oluşturma
süreci modeli geliştirilmiştir. Devamında, Türkiye’de korumada güncel yaklaşımın ürünü
kabul edilen alan yönetimi ve yönetim planı kavramları ışığında hazırlanan kentsel
ölçekteki; Mudurnu, Diyarbakır, İstanbul, Bursa, Bergama yönetim planlarının, yerel
kimlikleri ile bağlantılarının güçlü olduğu düşünülen hedefleri incelenmiştir. Örnek
çalışma alanı Odunpazarı Kentsel Sitinin, yerel kimlik öğelerinin tespiti yapılarak yönetim
planlamasının süreci oluşturulmuştur. Bu planlamada Odunpazarı Kentsel Siti’nin yerel
imgelerinden Mevlevilik, Lületaşı İşletmeciliği, Özgün Türk Mahallesi içerisindeki sokak
dokusunun korunmuşluğu, çeşmeli sokaklarda sokak dokusunun yeni yapılanma biçimi
değerlendirilerek, Odunpazarı Alan Yönetiminin alt başlıklarında yer alması öngörülen
hedefler oluşturulmaya çalışılmıştır
Within the framework of current conservation studies, concepts such as cultural
heritage, urban site and urban protection have emerged within the framework of laws and
international organizations and the concept of World Heritage has been placed in the
literature as an integral part of the global world phenomenon. In the concepts of urban
conservation, the administrative dimension has been weighted since the 1980s. Specific
efforts are being made with the efforts of international institutions that outline cultural and
conservation efforts, as well as with how, with whom, why, and when to do protection.
Area management is one of the newest concepts of conservation management, which has
been demonstrated by the compilation of the national experiences of these international
institutions and some developed countries. With the UNESCO World Heritage Committee
mandating the inclusion of the management plan into the nomination file as a condition to
be included in the World Heritage List, the preparation of management plans in the
protected areas has become compulsory for the applicants.
In this thesis, the legal processes and national examples regarding the field
management and management plan were examined and the Odunpazarı Urban Site
management plan creation process model was developed. Further on, the current approach
adopted in the field of product management concepts and management plans prepared in
the light of the urban level of protection in Türkiye; The targets of Mudurnu, Diyarbakır,
İstanbul, Bursa, Bergama management plans, which are thought to be strongly related to
their local identities, were examined. Case study the process of management planning has
been established by determining the local identity elements of Odunpazarı Urban Site. In
this planning, the local images of Odunpazarı Urban Site, Mevlevilik, Meerschaum
Management, the preservation of the street texture in the original Turkish Quarter, the new
structure of the street texture in the fenced streets were evaluated and the targets that were
intended to be included in the sub-headings of Odunpazarı Area Management were tried
to be created
