Buğdayda tane verimi, birim alandaki bitki sayısı, bitki basına kardes sayısı,
basakta tane sayısı ve birim tane ağırlığı tarafından belirlenmektedir. Ancak kardeslerin
bir kısmı tane olustururken; diğerleri basak olusturamamakta ve ana sapın
olgunlasmasından önce ölmektedir ve bu durum genetik faktörler, kuraklık ve diğer
çevre sartları ile iliskilidir. 10 farklı ekmeklik buğday çesidinin (Ak-702, Kıraç-66,
Bezostaya-1, Gerek-79, Kutluk-94, Süzen-97, Aytın-98, Harmankaya-99, Altay-2000,
Sönmez-2001) kullanıldığı bu çalısmada, biyokütle gelisimi ve kardeslerin hayatta
kalma yetenekleri ölçülerek tane verimi ile olan iliskilerinin belirlenmesi amaçlanmıstır.
Çalısma 2005-2006 yetisme periyodunda, kuru (yağmura bağımlı) ve destek sulamalı
sartlarda yürütülmüstür.
Bu amaçla bes farklı Zadoks döneminde hasat edilen bitki örneklerinden kardes
sayıları yanında, biyokütle ağırlıkları, basak indeksi (tozlanma dönemi), hasat indeksi
ve verim öğeleri incelenmistir. Çalısmada yer alan çesitlerin kuru sartlarda; maksimum
kardese sahip olduğu dönemde (Zadoks 23) bitki basına kardes sayıları 2.06 ile 3.36
arasında değisirken, kardes ölüm oranları %50 ile %73 arasında değismistir. Bayrak
yaprak dönemine (Zadoks 41) kadar kardes ölümleri yönünden sulu ve kuru arasında bir
fark bulunmazken esas farklılık bu dönemden sonra baslamıs ve sulama fertil kardes
sayısını artırmıstır.
Kuru kosullarda verim üzerine en etkili unsur metrekarede tane sayısı ve onun
bir bileseni olan fertil kardes sayısı olurken, sulu kosullarda bin tane ağırlığının yanı
sıra metrekarede ve basakta tane sayıları öne çıkmıs ve fertil basak sayısı tane verimi
üzerinde onlar kadar etkili olmamıstır.
Grain yield of wheat depends on plants per area, tiller per plant, kernels per
spike, and weight per kernel. However only some tillers produce grain; others fail to
develop a spike and die before the main stem matures and this is related to genetic
factors, water stress, and other environmental conditions. The objective of these
experiments was to measure biomass development and tiller survival, establish their
relationship to grain yield of 10 different bread wheat varieties (Ak-702, Kirac-66,
Bezostaya-1, Gerek-79, Kutluk-94, Suzen-97, Aytin-98, Harmankaya-99, Altay-2000,
Sonmez-2001). The experiment was carried out in 2005-2006 growing season, under
rainfed and supplementary irrigation conditions.
For this aim, above ground samples were cut at five different growth stages
according to Zadoks scale, and besides counting tillers, biomass, spike index at anthesis,
harvest index and yield components were determined. Maximum tiller number per plant
(Zadoks 23) ranged from 2.06 to 3.36, and percent tiller mortality ranged from 50 to
73% in rainfed conditions. Tiller mortality rates were similar in rainfed and irrigated
sets of experiment until flag leaf stage (Zadoks 41) starting to differ after this stage and
irrigation increased productive tiller numbers.
Under rainfed conditions, grain number per area and the number of fertile tillers,
which is one of its components, were more effective on grain yield, whereas numbers of
grains per area and grains per spike were more effective together with thousand kernel
weight under irrigated conditions.
