Bu tez çalışmasında, tek ve çok değişkenli maden yataklarında, sınır tenör ve
sınır safsızlık seçeneklerine bağlı olarak maden yatağının ekonomik değerlendirmesinde
önemli karar değişkenleri olan tonaj oranı ve ortalama safsızlığın belirlenmesi için
matematiksel eşitlikler geliştirilmiştir. Bu eşitlikler; maden yatağındaki minerallerin tek
değişkenli normal, tek değişkenli lognormal, iki değişkenli normal, iki değişkenli
lognormal ve hibrid iki değişkenli (normal-lognormal) dağılıma uyduğu durumlar için
ayrı ayrı belirlenmiştir.
Sınır safsızlığa ilişkin geliştirilen eşitlikler kullanılarak, Beylikova manyezit
yatağından alınan sondaj karotlarının analiz değerleri ile uygulama çalışması
yapılmıştır. Uygulama çalışması için, öncelikle alınan sondaj karot analiz değerleri esas
alınarak maden yatağı eşit aralıklara bölünmüş ve her kısım için ortalama değerleri
hesaplanmıştır. Daha sonra bu ortalama değerler maden yatağının sınır safsızlık karar
değişkenlerinin belirlenmesinde kullanılmıştır.
Maden yatağına ait sınır safsızlık karar değişkenleri, öncelikle her bir bileşen
için ayrı ayrı tek değişkenli olarak belirlenmiştir. Daha sonra bileşenlerin birbirleriyle
bağımlı ve bağımsız oldukları durumlar için sınır safsızlık karar değişkenleri
hesaplanmıştır. Bu hesaplamalar yapıldıktan sonrada değişkenlerin tek ve iki değişkenli
(bağımlı-bağımsız) durumları için hesaplanan tonaj oranları ve safsızlık ortalamaları
arasındaki belirliliği saptamak için regresyon- korelasyon analizi yapılmıştır.
Regresyon-korelasyon analizi sonuçları incelendiğinde, sınır safsızlık karar
değişkenlerine ait değerler değişkenlerin tek - iki değişkenli olma durumuna ve
değişkenler arasında bağımlılık olup olmadığı duruma göre farklılık gösterdiği
belirlenmiştir. Bundan dolayı, maden yatağına ait sınır safsızlık karar değişkenlerini
belirlemeden önce, değişkenlerin arasında bağımlılık olup olmadığına dikkat edilmesi
gerektiği sonucuna varılmıştır.
In this thesis study, mathematical equations were developed to specify tonnage
rate and average impureness important in economical evaluation of mineral deposit
according to the alternatives of cutoff grade and cutoff impureness at mineral deposits
with one and multiple variables. These equalities were determined separately for the
situations appropriate for distributions with normal variable, lognormal variable, normal
two variables, lognormal two variables and hybrid two variables (normal-lognormal).
A practice work was conducted with drilling carotene analysis results taken from
Beylikova magnesite deposit. For this study, mineral deposits were firstly divided into
distances using results. Then, the distance cutting magnesite were reserved and used to
specify cutoff impureness decision variables of the deposit.
The cutoff impureness decision variables belonging to the deposit were at first
determined for each compound separately as with variable. Then, cutoff impureness
decision variables were calculated for the situations in which compounds were either
dependent to each other or not. After this calculation, regression-correlation analysis
was made to determine the difference between tonnage rates and impureness average
rates calculated for different situations.
When the results of regression-correlation analysis were studied, it was found
out that values of cutoff impureness decision variables changed according to the
situations in which variables were with mono or two variables, and if there was a
connection between dependence and independence of compounds with each other.
Therefore, before specifying the cutoff impureness decision variables belonging to the
mineral deposit, it should be taken into account that if there is a dependence between
variables.
