Basîrî (941/1534-35) İstanbul‟un fethinin yaşandığı, sınırların üç kıtaya ulaştığı Osmanlı Devleti‟nin en parlak asrı olan XVI. asırda yaşamıştır. Sanatçıların, şairlerin, bilge ve âlimlerin İran, Orta Asya ve çevre coğrafyalardan Osmanlı coğrafyasına aktığı dönemlerde bu şahsiyetlerin arasında Basîrî de vardı. Bu yüzyılda şaire, sanata ve edebiyata büyük bir ilgi ve alaka vardı. Hatta devletin başında bulunan padişahların ve ileri gelenlerin bile her biri birer şair, edip ve divan sahibi idiler. Onlarında öncü olmasıyla bu alanda değerli eserler meydana gelmiştir.
Bu çalışmamız XVI. asırda yaşayan ve renkli bir kişiliğe sahip olan Basîrî‟nin Farsça Divanı‟nın Türkçe Çevirisi üzerinedir. Basîrî‟nin Farsça Divanı‟nın Türkçe Çevirisi bu güne değin ele alınmamış bir konudur. Şairin Farsça Divanı kendi el yazması ile mevcut olup tek nüsha halindedir. Ayrıca yine kendisinin kaleme aldığı Türkçe Divanı ise Farsça Divanı‟nın sonunda yer almaktadır. Türkçe Divanı hakkında Prof. Dr. Ahmet Kartal 2006‟da Basîrî ve Türkçe Şiirleri adlı bir kitap yayımlamıştır.
Eski Türk edebiyatının önemli bir bölümünü oluşturan Farsça klasik metinler, özellikle şiir çevirileri yok denecek kadar azdır. Bu alanda elle tutulur, ihtiyaçları karşılayacak ve bu boşluğu dolduracak çalışmalara her zaman ihtiyaç vardır. Biz de bu bilinçle hareket ederek kültürel mirasa bir katkı niteliğinde Basîrî‟nin Farsça Divanı‟nı Türkçeye çevirdik. Bir mukaddime 1406 beyitten meydana gelen divanda toplam 23 kaside, 121 gazel, 32 kıta bulunmaktadır. Üç bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde şairin hayatı, edebi kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde şairin Farsça Divanı ve muhteva konusu ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise şairin Farsça Divanı‟nın Türkçe çevirisi yapılmaya çalışılmıştr.
Basîrî (941/1534-35) lived in the 16 th century that the most brilliant century of the Ottoman Empire, the century that the conquest of Istanbul took place in and the century that the Ottoman Empire reached his borders to three continents in. When Artists, poets, scholars came from Iran, Central Asia and the surrounding countries to Ottotman Empire, Basîrî was among them, too. There was great interest in poetry, art and literature in this century. Even the sultans who managed the Empire and notables were poets and they also were divan owners. Thanks to them valuable works were created in this department. This study is about Basîrî who lived in the 16th century, and about his Persian Divan its Turkish translation. Basîrî 's Persian Divan and its Turkish translation is a topic that has not been under debate until today. Basîrî 's Persian Divan is present in his manuscript and is in a single copy. Also, the Turkish Divan that he wrote is at the end of his Persian Divan. Prof. Dr. Ahmet Kartal published a book about his Turkish Divan that called Basîrî and his Turkish Poems in 2006.
Persian classical texts which constitute an important part of classical Turkish literature, especially poetry translations or divan translations from Persian to Turkish are almost non-existent. There is always a need to meet the needs and fill this gap in this department. Acting with this awareness, we translated Basîrî's Persian Divan into Turkish as a contribution to cultural heritage. There are a total of 23 kasides, 121 ghazals and 32 stanza in the Divan which consists of 1406 couplets. In the first part of this study, which consists of three chapters, information is given about the life, literary personality and works of the poet; In the second part, the poet's Persian Divan and its content has been under debate; In the third part, the translation of poet's Persian Divan is tried to be made. Translation method is based on indirect translation method. Indirect translation has been used in the translation of the main text in the source language to the target language, Since the concepts and linguistic structures in the source language are not in the target language, the syntactic and word
structure changes were made in the target language and indirect translation method was utilized.
