Hüseyin Remzi (Altınbilek) tarafından hazırlanan Lügat-i Remzi (LR), H. 1305 (1888) yılında yayımlanmıştır. İki ciltten oluşan eserin birinci cildi 8+907 sayfa, ikinci cildi 1040 sayfadan oluşmaktadır. Sözlükte maddebaşı olarak yer verilen sözcükler, Arapça ve Farsça kökenlidir. Türkçe maddebaşı sadece 38 adettir. Dönemindeki sözlüklerden ayrılan en belirgin özelliği tıp, bitkibilim, fıkıh, cebir gibi pek çok alana ait terim içermesidir. Pek çok maddede tanımları desteklemek için verilen görseller ve içerdiği terimlerden dolayı ansiklopedik bir sözlüktür. İlk kez bu çalışmayla çeviriyazısı yapılan bu sözlük, Osmanlı döneminde özellikle çeşitli bilim dallarıyla ilgili metinlerin okunmasında karşılaşılan güçlükleri çözebilecek niteliklere sahiptir. Bu çalışma için çeviriyazısı yapılan birinci ciltte bulunan sözlüksel yapıların işlevleri, kullanıcı ve sözlük ilişkisi bağlamında incelenmiştir. Sözlükler üzerine yapılan geleneksel incelemelerden farklı olan bu inceleme yöntemi sayesinde, tarihî sözlüklerin farklı yaklaşımlarla ele alınmasına katkı sağlanmıştır. Geleneksel çalışmaların odağı, sözlüklerin ait olduğu dönemin dil özellikleri, içerdikleri sözvarlığı ve sözlük tarihindeki yerleri iken bu çalışmanın odağı, eserde bulunan sözlüksel yapıların işlevleridir. LR‟de bulunan sözlüksel yapılar, sözlükbilimi alanyazınında sözlükteki yapılarla ilgili genel kabul gören terimlerden yararlanılarak oluşturulan yöntemle incelenmiştir. Bu çalışmanın, bütün sözlükler için geçerli bir inceleme yöntemi önerme amacı yoktur. Sözlüklerde, bulunan yapılar ve bunların düzenlenme şekli, ait olduğu sözlük sınıfının özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösterdiği için inceleme yöntemi de buna uygun olarak belirlenmiştir.
Lügat-i Remzi (LR), compiled by Hüseyin Remzi (Altınbilek), was published in H. 1305 (1888). The dictionary consists of two volumes. First volume is 8+907 pages long whilst the second volume is 1040 pages long. The headwords of the dictionary are of Arabic and Persian origin. The headwords in Turkish are only 38 words. Its most distinguishing characteristic from other dictionaries of its time is that it included terms pertaining to many fields such as medicine, botany, algebra and Islamic law. It is an encyclopedic dictionary due to the terms it harbors and the visuals provided in explaining the definitions.
This dictionary, the transcription of which is done for the first time as part of this study, has got the qualities to resolve the difficulties in reading/understanding the texts pertaining to various scientific fields from the era of Ottoman Empire. The functions of the dictionary structures in the first volume of the dictionary has been examined in the terms of the relation between users and the dictionary. With this examination method, which differs from the traditional examination of dictionaries, this study contributes to the examination of historical dictionaries from different approaches. Whilst the focus of the traditional studies is around the language characteristics of the time that the dictionaries belong to, the richness of words that the dictionaries harbor and their places in the dictionary history, the focus of this study is the functions of dictionary structures. The dictionary structures in LR were studied with a method that was formed with the support of generally accepted terms in the field of lexicography literature. This study has no aim to suggest an examination method that would apply to all dictionaries. Since the structures in the dictionaries and the way they are organised differ according to the characteristics of the dictionary class they belong to, the examination method should be determined in line with this.
