Sağlık alanında yapılan araştırmalarda longitudinal veriler sıklıkla kullanılmaktadır. Longitudinal verilerin oluşturduğu longitudinal bir çalışma zamana bağlı olarak birey üzerinden alınan tekrarlı ölçümlerin toplanarak analiz edilmesidir.
Longitudinal veri analizinde genelleştirilmiş doğrusal modeller üç model içermektedir. Bunlar marjinal modeller, rassal etkiler modeli ve geçiş modelleridir. Geçiş modellerinde amaç, geçmiş yanıtları çeşitli dönüştürme işlemine tabii tutarak modele ilave açıklayıcı değişkenler olarak katmaktır.
Bu çalışmada, geçiş modellerinin teorik yapısı incelenmiş ve bir uygulama yapılmıştır. Bu uygulama da, Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’na başvuran 250 çocuğun solunum yolları enfeksiyonuna ilişkin verileri kullanılmıştır. Çocuklardaki solunum yolları enfeksiyon durumu bağımlı değişken; yaş, cinsiyet ve A vitamini eksikliğinin olup olmaması bağımsız değişkenler olarak ele alınmıştır. Birimlerden üç aylık zaman aralıklarında 6 kez tekrar edilen ölçümler alınarak veriler toplanmıştır. Verilerin analizi için geçiş modelleri ve geçişsiz modeller uygulanmıştır.
Geçiş modelleri uygulandığı ve uygulanmadığı durumlardaki analiz sonuçları karşılaştırılmış ve geçiş modeli uygulandığında A vitamini eksikliğinin çocuklarda solunum yolları enfeksiyon riskini arttırdığı, geçişsiz modelde ise A vitamini eksikliğinin çocuklarda solunum yolları enfeksiyon durumunu etkilemediği görülmüştür.
Longitudinal veri analizinde, geçiş modelleri uygulandığında gerçekleştirilen tahmin denklemleri, geçişsiz modeller için gerçekleştirilen tahmin denklemlerinden daha etkin sonuçlar vermektedir.
On the researches which are done in the field of medicine longitudinal datas are often used. A longitudinal work which is formed by longitudinal datas is analysed by collecting repitation measures which are taken from on individual as related to time.
On the longitudinal data analysis, generalized linear models include three models. These are marginal models, random effects models and transition models. Purpose of transition models proccessing past responses to transition includes to the models as explanatory variants.
In this study, theorical structure of transition models was examined and an application was done. In this application, datas which related to 250 childrens’s respiratory throat infection, who applied to Osmangazi University School of Medicine Pediatrics. This respiratory throat infection of children took in hand as a dependent variable, but being or not age, sex and lack of A vitamin took in hand as independent variable. Datas were collected from modules taking measures which are repeated six times for three times at the interual. For datas analysis, transition models and intransitive models were applied.
Analysis results on conditions that transition models are applied or not applied were compared and it was shown that increased risk of respiratory throat infection on the children when transition models applied, but on the intransitive models it was shown that lack of A vitamin didn’t affect state of respiratory throat infection on the children.
On the longitudinal data analysis, whwn transition models are applied, iplemented estimate equations give more effective results than implemented estimate equations for intransitive models.
