Hasta ve sağlık ekibi açısından doğruyu söylemek ve bilmek

Abstract

Hastaların doğruyu bilme, sağlık çalışanlarının da doğruyu hastayla paylaşma konusunda dilsel, sosyokültürel ve geleneksel rolleri ile çatışabilen bazı engeller yaşanabilmektedir. Çalışmamız hasta ve ailesine açıklama yapmak, bilgi vermek konusunda birçok açmaz yaşandığı, hem hastanın hem de ailenin bu gereksinimlerinin karşılanmasının önemli olduğu düşüncesiyle hastalara tıbbi bakım veren hemşireler ve tedaviden sorumlu doktorların doğruyu söylemek, hastaların da doğruyu bilmek konusundaki yaklaşım ve tutumlarını belirlemek amacıyla planlanmıştır.

Çalışma grubunu Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışmakta olan 166 doktor, 166 hemşire ve tedavi görmekte olan 435 hasta oluşturmuştur. Demografik özelliklerini sorgulayan bir anket formu ile birlikte doğruyu söylemek konusunda yaklaşımların ortaya konabilmesi için oluşturulan likert tipi bir anket kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde varyans analizi, x2 ve t testi teknikleri kullanılmış, bu amaçla SPSS 10.0 İstatistik Programı’ndan yararlanılmıştır.

Son 25 yıldır başlayan hastanın tanısı hakkında bilgilendirilmesi gerekliliği düşüncesinin çalışma grubumuzdaki sağlık ekibi tarafından kabul edildiği görülmektedir. Doktorların %88,6’sı, hemşirelerin %89,8’i hastanın tanısı hakkında doğru bilgilendirilmesinden yanadır. Her iki grupta hastanın tanısını bilme gerekliliğini bir hak olarak görmektedir. Hastaların % 66.4’ü tanıları hakkında gerçekleri bilmek istediklerini ifade etmişlerdir.

Cerrahi kliniklerde çalışan doktor ve hemşirelerin hastaya tanının söylenmesi ve onam alınması konusunda daha duyarlı oldukları, cerrahi kliniklerde tedavi gören hastaların da tanılarını yüksek oranda biliyor oldukları belirlenmiştir.

Her üç grubunda farklı hastalık durumlarında doğruyu söylemek konusunda açmazlar yaşadıkları belirlenmiştir.

Doktor ve hemşirelerin doğruyu söylemek konusunda belirledikleri ölçütlerde farklı değer yargılarının ön plana çıktığı görülmektedir. Doktorlar ahlaki değerlerin öncelikli olduğunu ifade ederken, hemşireler kültürel değerleri öncelikli görmektedirler.

Doğruyu söylemenin içinde birçok sorun barındırıyor oluşu birçok çalışma tarafından doğrulanmakta, hasta ve sağlık ekibine göre de yön değiştirebilmektedir. Kesin sınırların çizilemediği doğruyu söylemek konusunda, bireysel farklılıkların ve olgulardaki farklı yönlerin ön plana çıkarılması, bu bağlamda tanı ve tedavi sürecinin iyi tanımlanması kadar hastaların bireysel özelliklerinin de belirlenerek değerlendirilmesi gerekmektedir. Hastaların bir birey olduğunun düşünülerek bütüncül bir yaklaşımla uygulamaların gerçekleştirilmesinin bu konuyu çözümlemede önemli bir etken olduğu düşünülmektedir.