Özet:
Bu araştırmada Geyve (A3: Sakarya)’de doğal yayılış gösteren Liliaceae
familyasından Bellevalia clusiana Griseb., Ornithogalum pyrenaicum L., Muscari
comosum (L.) Miller, Scilla autumnalis L. ve Caryophyllaceae familyasından Silene
gallica L., türlerinin bazı morfolojik ve sitotaksonomik özellikleri incelenmiştir.
Bu çalışmada, Bellevalia cinsinin endemik türlerinden olan Bellevalia.
clusiana’nın, Ornithogalum pyrenaicum, Muscari comosum, Scilla autumnalis ve Silene
gallica türlerinin kromozom sayımları ve karyotip analizleri yapılmış ayrıca bazı
morfolojik özellikleri incelenmiştir.
Karyotipik çalışmalarda Bellevalia clusiana, Ornithogalum pyrenaicum, Muscari
comosum ve Scilla autumnalis türlerine ait soğanların çimlendirilmesiyle elde edilen
kök uçları kullanılmıştır. Silene gallica’nın kök uçları ise türün tohumlarının
çimlendirilmesiyle elde edilmişlerdir. Somatik hücrelerin bulunduğu kök uçlarına ön
tespit 8-Hidroksikinolin, tespit % 100 saf glasial asetik asit ve hidroliz 1 N HCl gibi
işlemlerden sonra aseto orsein boyama metodu uygulanmıştır. Bölünmenin en fazla
olduğu kök ucu primer meristem hücrelerinde, metafaz kromozomları sayısal ve
morfolojik yönden incelenmiştir.
Bu çalışmada, yurdumuzda doğal yayılış gösteren Liliaceae (Liliopsida) ve
Caryophyllaceae (Magnoliopsida) familyalarına dahil beş türün bazı sitotaksonomik
özellikleri belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; Bellevalia clusiana 2n=16,
Ornihogalum pyrenaicum 2n=24, Muscari comosum 2n=18, Scilla autumnalis 2n=14,
Silene gallica 2n=24’tür. Türlerin kromozom sayıları bundan önce bazı araştırıcılar
tarafından Türkiye dışında da yayılış gösteren bu türlerde tespit edilen kromozom
sayıları ile uyum göstermektedir.
Bellevalia clusiana türünde kromozomların metasentrik (I. kromozom),
subtelosentrik (II. kromozom) ve submetasentrik sentromer durumlu (III. ve IV.
kromozomlar) oldukları belirlenmiştir. Ornithogalum pyrenaicum türünde de kromozomların metasentrik (I., VII.,
VIII., XI. ve XII. kromozomlar), submetasentrik (II., IV., V., IX. ve X. kromozomlar)
subtelosentrik sentromer (III. ve VI. kromozomlar) durumludurlar.