Havacılık kazalarının %60 - %80’nin insan hatasından kaynaklandığı,
uluslararası kabul gören bir gerçektir. Havacılık sektöründe en küçük bir insan hatasının
ölümcül sonuçlar getirdiği, ilgili araştırma ve raporlardan bilinmektedir. Her cinsten
ulaşım ve üretim aracını, insanların kullandığını gözlemlediğimize göre; araç
kullanımında insan kaynaklı hataların araştırılıp, proaktif önlemlerin alınması önemli
bir araştırma konusudur. Konu bir hava ulaşım aracı kullanan pilot olunca; insan
hatalarının kaynaklarının araştırılması daha fazla önem kazanmaktadır. O nedenle bu
çalışmada; pilotun hata yapmasına katkıda bulunan tüm faktörlerin incelemesi
yapılarak; pilot adayları arasından seçim yaparken, hata potansiyeli taşıyanların
önceden tahminine yönelik istatistik temelli bir analiz yapılmıştır.
Pilotun kişilik özellikleri, psikomotor yetenekleri, görsel-işitsel hafıza
potansiyelleri, sayısal yetenekleri ile uçuş eğitiminde yapılan toplam hata sayısı
arasındaki ilişkiler çoklu regresyon analizi ile belirlenmeye çalışılmıştır. Kişilik
özellikleri için Cattell’in önerdiği 16 kişilik faktör anketi, psikomotor yetenekleri için
gerçek deneme uçuşu, görsel ve işitsel hafıza potansiyelleri için görsel ve işitsel hafıza
testleri ve sayısal yetenekleri için matematik ve fizik testleri 24 sivil pilot öğrenci
üzerinde uygulanmıştır. Pilot adaylarının uçuş eğitimi sürecinde yaptıkları hatalar ile
kişilik özelliklerinin yakın ilişki içinde olduğu tespit edilmiştir. Regresyon sonuçlarına
göre; pilot adaylarının kişilik özelliklerinin önceden tahmin edilmesinin gerekli olduğu
anlaşılmaktadır.
It is an internationally accepted fact that aviation accidents 60% - 80% occur
because of human error. It’s also known from the relevant research and reports that even
the smallest error made by a person can cause fatal results in the aviation sector. As we
observe that every kind of transportation and production vehicles are used by people,
searching the human-induced errors at using vehicles, taking proactive preventions is an
important research topic. When the subject is a pilot using air transport vehicle, it is
more important to search the main resources of human errors.
Therefore, in this study, an anaylis based on the statistics of estimating the people
having error potentials when selecting among the pilot candidates, has been done,
by reviewing all of the factors contributing to the pilot make error.
The relations between the pilot's personality traits, psychomotor skills, visual
auditory memory potentials, numerical skills and total number of errors made during
flight training are determined by multiple regression analysis. 16 personality factor
questionnaire suggested by Cattell for personality traits, the real test flight for
psychomotor skills, visual and auditory memory tests for visual and auditory memory
potentials and mathematics and physics tests for numerical skills were applied on 24
civil pilot students. It was determined that there was a close realtionship between the
errors pilot made during flight training period and personalities. According to the results
of the regression, it is understood that it is necessary to predict candidates' personality
traits.
