Çubuk gölü’nde (Göynük, KB Anadolu) paleoklimatolojik çalışmalar

Abstract

Bu çalışma, KB Anadolu’da Göynük civarındaki Çubuk Gölü’nün orta kesiminden alınan bir karot ile göl kıyısında açılan bir derin hendek üzerinde yapılan gözlem ve analizlerle geçmiş dönemlere ait iklimsel değişimlerin belirlenmesini amaçlamaktadır. Bunun için öncelikle karot ve hendekte gözlenen sedimanlar ortamsal özellikleri açısından ayrıntılı bir şekilde incelenmiş, örneklenmiş ve radyokarbon analizleri ile belirli seviyelerden yaşlandırılmışlardır. Ek olarak karottan alınan örnekler üzerinde major ve minör element analizleri, δ13C ve δ18O duraylı izotop analizleri ve ostrakod analizleri gerçekleştirilmiştir. Sedimantolojik incelemeler, incelenen en alt seviyeleri günümüzden 1500 yıl geriye giden göl kaydında göl su seviyesinin bugünkünden daha yüksek olduğu 3 dönemin varlığını (M.S. 1700-1600, M.S. 1440-1250, M.S. 1030-900) göstermektedir. Bu dönemler boyunca duraylı izotop eğrileri, yüksek yıllık yağışı anlatan negatif değerler sergilemektedir. Bunlara ek olarak göl suyunun oksidasyon, kırıntılı getirimi ve tuzluluk koşullarını yansıtan kimyasal göstergelerde de yağışlı/daha az yağışlı dönemler arasında anlamlı farklılıklar gözlenmiştir. İncelenen göl tarihi boyunca en çeşitli ve bol ostrakod tür yayılımı da M.S. 750-900 yılları arasında yağışın bol olduğu dönemde izlenmiştir. Çubuk Gölü yerel kaydı Orta Anadolu’daki bölgesel ve genel olarak Kuzey Yarıküre’deki küresel kayıtlarla önemli benzerlik taşımaktadır. Bölgesel izotopik karşılaştırmalar, M.S. 900-1100 döneminin Anadolu’da ılık ve yağışlı geçtiğini göstermektedir. Küresel şablonlara uygun olarak Çubuk arşivinde M.S. 800-900 dönemi (Ortaçağ Sıcak Dönemi Maksimumu) genel olarak sıcak ve kurak, 1600’lü yıllar (Küçük Buzul Çağı Maksimumu) ise soğuk ve kurak olarak gözlenmiştir.

The aim of this study is to determine the climate variation in past times by observations and analysis of a lake bottom core and a lake side trench from the Çubuk Lake in vicinity of the Göynük, NW Anatolia. Firstly, sediments from core and trench were investigated in detail in terms of enviromental properties, sampled and dated from certain levels with radiocarbon dating. Furthermore, a variety of analysis including major-minor elements, δ 13C- δ 18O stable isotopes and ostracoda were performed on samples from the core. Sedimentological investigations of the lake archive which was dated back 1500 BP age at the bottom, showed that the lake level witnessed 3 periods with higher lake levels than today (1700-1600 AD, 1440-1250 AD, 1030-900 AD). The isotopic curves also display negative values indicating high annual precipitation rates in these periods. Additionally, meaningful excursions at indicators of oxidation, detrital input and salinity conditions of lake water while high/low precipitation periods were also observed. Through the investigated period of the lake history, diverse and abundant ostracoda distribution were found at 750-900 AD where the precipitation rate was assumed high. Çubuk Lake local record presents significant similarities to previous Central Anatolia and Northern Hemisphere global records. Regional izotopic correlations show that the period 900-1100 AD was warmer and wetter in Central Anatolia. In accordance with the global patterns, Medieval Warm Period Maximum at about 800-900 AD, the climate was hot and dry, and Little Ice Age Maximum at the 1600’s was cold and dry in the Çubuk record.