Gazzâli, Miladi olarak 11. yüzyılın sonu ile 12. yüzyılın başında (1058-1111) yaşamış fıkıh, kelam, tasavvuf ve felsefe gibi düşünce alanlarındaki fikirleriyle otorite olmuş çok değerli bir âlimdir. Çalışmamızda onun döneminde siyasi ve itikâdi bir sorun haline gelen Bâtınileri ve onlara yönelttiği eleştirileri ele aldık. İlk bölümde Gazzâli’nin yaşadığı dönem siyasi ve kültürel açıdan ele alınmış, ayrıca hayatı ayrıntılı bir şekilde kronolojik olarak incelenmiştir. Eğitim dünyasını şekillendiren hocalarına, öğrencilerine ve eserlerine de yer verilmiştir.
İkinci bölümde Bâtınilik hareketinin nasıl ortaya çıktığı, temel görüşleri ve hareketin davet süreci hakkında bilgi verilmiş. Böylece Gazzâli’nin eleştiride bulunduğu kesimin kimler olduğu daha iyi tetkik edilmek istenilmiştir. Döneme yön vermesi açısından etkilerinin olduğu düşünülen Selçuklular, Melihşah, Nizamülmülk, Fatımiler, Hasan Sabbah, Abbasiler ve Halife Müstazhir’in Gazzâli ile olan ilişkilerine de yer verilmiştir.
Son bölümde Gazzâli’nin Bâtınilere yönelttiği eleştirilerin kapsamı ve içeriği incelenmiş ve eleştirilere karşı Gazzâli’nin yaptığı değerlendirmelere yer verilmiştir. Eleştirilerin merkezini oluşturan masum imam anlayışı üzerinde detaylı bir şekilde durulmuştur. İman ve küfür açısından Gazzâli’nin Bâtınilere yönelttiği açıklamalar ile Gazzâli’nin kendisine yapılan eleştiriler de konu edinilmiştir. Gazzâli’nin tasavvuf ile olan ilişkisi değerlendirilerek çalışmamız sonlandırılmıştır.
Gazzali is a very valuable scholar who has been authorized by his ideas in fields such as fiqh, kelam, sufism and philosophy which lived in the second half of the fifth century (450-505), the end of the 11th century and the beginning of the 12th century (1058-1111). In our work, we discussed the Bâtines, which became a political and anarchic problem in the period, and the criticism they directed towards them. The criticism was based on Gazzali's book written about the Bâtînîne and later on his evaluations. Our research consists of three parts. In the first part, the period in which Gazzali lived was considered from a political and cultural viewpoint, and life was examined in detail chronologically. Horses, students, and works that shaped the world of education were also included.
In the second part, it was given information about how the movement of the Bâtînism came out, the basic views and the invitation process. Thus, it is desired to investigate who is the part of Gazzali who is criticized better. Relations with Seljuks, Melihşah, Nizamülmülk, Fatimiler, Hasan Sabbah, Abbasids and Caliph Müstazhir, which are thought to be influential in the direction of turning direction, are also mentioned.
In the last part, the content and content of the criticisms directed by the Gazan party to the Bâtîniler were examined and the evaluations made by the Gazzali against the criticisms were given. The focus of the innocent imam, which forms the center of the critiques, is detailed. The statements made by Gazzali towards the Bâtînîs in terms of faith and blasphemy and the criticisms made against him by the Gazzali were also discussed. The relationship between Gazzali and Sufism has been evaluated and terminated.
