Irak ve Suriye’deki çatışmaların göçe etkisi : 2003-2015 dönemi

Abstract

Irak ve Suriye, tarih boyunca dini, siyasi, ekonomik ve sosyal nedenlerle çeşitli çatışmaların yaşandığı ülkeler olagelmiştir. Kendi iç dinamiklerinin yanı sıra konumları ve doğal kaynakları sebebiyle, bölgeden veya bölge dışından birçok devlet, devlet dışı aktör de bu ülkeler üzerinde hâkimiyet kurmak için çatışmalara neden olmuş ya da var olan çatışmaları şiddetlendirmiştir. Osmanlı Devleti’nin egemenliği sona erdikten sonra da, iki ülke üzerinde hâkimiyet mücadelesi yaşanmış, etnik, dini ve mezhepsel farklılıklar birer çatışma unsuru olarak kullanılmıştır. Siyasi istikrarın sağlanamaması, iktidardaki partilerin izlediği ayrımcı ve şiddet yanlısı politikalar da çatışmaların yaşanmasına neden olmuştur. Çatışmalardan kaçmak için halk, ülke içinde ya da ülke dışına göç etmek zorunda kalmıştır. İki ülkede günümüzde de devam eden çatışmalar, bunların en çok göç hareketliliğinin yaşandığı ülkeler arasında yer almasına yol açmıştır. Irak’ta 2003 müdahalesi; Suriye’deyse 2011 Arap Ayaklanmaları çatışmaları tetiklemiş; devlet dışı aktörlerin ön plana çıkmasıyla şiddetlenen çatışmalarla birlikte yer değiştirme hareketleri de yoğunlaşmıştır. Son verilere göre, Irak’ta yaklaşık 7 milyon kişi, Suriye’deyse yaklaşık 12 milyon kişi göç etmek zorunda kalmış; bu göçmen hareketliliği diğer ülkelerde de krizlerin yaşanmasına sebep olmuştur. Çatışma ve göç ilişkini daha net aktarabilmek amacıyla, çalışmanın ilk bölümünde çatışma ve göç olguları kavramsal olarak incelenmiştir. İlerleyen bölümlerde göç akımlarının yoğun olarak yaşandığı Irak ve Suriye, demografik yapısı, tarihsel gelişimi ve çatışmaları tetikleyen olaylar ele alınmış, göç verileri son başlıklar altında incelenmiştir. Çatışmaların yoğun olduğu dönemlerde göç hareketlerinin de yoğun olduğu sonucuna ulaşılmış, göç verileri için Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Uluslararası Göç Örgütü gibi uluslararası kuruluşların verilerinden yararlanılmıştır.

Iraq and Syria have historically been subject to various conflicts for religious, political, economic and social reasons. Because of their internal dynamics, as well as their location and natural resources, many states, non-state actors in and outside of the region have caused conflicts or exacerbated existing conflicts in order to have control over these countries. After the end of the Ottoman rule in the region, there was a struggle for domination over these countries, ethnic; religious and sectarian differences in the region were used as elements of conflict. The failure to achieve political stability and the discriminatory and violent policies of the ruling parties have also led to conflicts which caused large scale migrations within the borders of these countries or emigration to the neighbouring or extra-regional countries. The conflicts that still continue in both countries have made these countries to be among the top sources of displaced persons.2003 intervention in Iraq; the 2011 Arab Uprisings in Syria triggered conflicts; the emergence of non-state actors on the ground have also intensified the mass movement of the people. According to the last figures, around 7 million people in Iraq and about 12 million people in Syria had to migrate. This mass movements have also led to crises in other countries. The conflict and migration phenomena have been conceptually examined in the first part of the study in order to clarify the relation between them. In the following sections, the demographic structure of Iraq and Syria, where migration movements intensified, their historical developments and events that triggered conflicts are discussed. The migration figures are examined under the last heading. The data of the United Nations High Commissioner for Refugees and the International Organization for Migration were utilized and it is observed that the periods of intense conflicts have also witnessed large scale displacements of the people in these two countries.