18. yüzyılın sonu 19. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti’nde veba yılları (İzmir örneği)

Abstract

Veba, ortaya çıktığı dönemden itibaren en ölümcül salgın hastalık olarak tarih sahnesindeki yerini almıştır. Özellikle 18. yüzyılda dünyanın neredeyse her yerinde etkili olan veba, büyük çapta nüfus kayıplarına sebep olmuştur. Bu yüzyıl aynı zamanda Osmanlı Devleti için de veba yüzyılı olarak kendini göstermiştir. Kıtalar arası geçiş güzergâhında yer alan Anadolu, Osmanlı sınırları için vebaya en çok maruz kalan bölgelerdendir. Genellikle nemli ve sıcak ortamlarda doğal yaşam alanı olan veba özellikle kıyı şehirlerinde etkili olmuştur. 18. yüzyılda etkisinin en yoğun yaşandığı şehirlerden biri de İzmir’dir. Önemli kara ve deniz yolu ağına sahip olan bu şehir aynı zamanda vebanın kentsel odağı olmuştur. 1707’den 1800’lere kadar yaşanan çok şiddetli veba vakaları bu durumu kanıtlar niteliktedir. 19. yüzyılın başları ise vebanın etkisini devam ettirdiği ancak artık daha kalıcı önlemler alınmaya başlanılan dönemdir. Devlet, veba için karantina uygulamaları, hekim temini, ilaç ile tedavi ve dezenfekte işlemleri yapılmıştır. Bunun için Batının uyguladığı yöntemler takip edilmiş ve veba ile mücadele daha modern bir yapı kazanmıştır. Nitekim Osmanlı toplumundaki hastalık algısı, veba ile mücadele sürecini olumsuz etkilemiştir. Çeşitli toplumlara ait bireylerin yaşadığı İzmir, farklı uygulamalar ve düşünce sistemlerini barındırması vebaya karşı birlikte hareket edilmesinin önüne geçmiştir. Bu nedenle Osmanlı hükümeti halkı bilinçlendirme çalışmaları yapmışlardır. Bu sayede veba için alınan önlemler daha etkili sonuçlar vermiştir.

The plague has taken its place on the History stage as the most deadly epidemic since its Emergence. The plaguei especially affecting almost every paart of the world in the 18th century, has caused massive Population losses. This century also manifested itself as a plague for the Ottoman State. Anatolia, which is located on the transition route between the cntinents, is the region most exposed to and for the Ottoman borders. The plague, which is a natural habitat in mostly humid and warm environment, has been particularly effective in coastal cities, İzmir is one of the cities in which influence is most land and sea route network, has also become the urban center of the city at the same time. Very severe plague cases from 1707 to 1800 are Evidence of this situation. The begining of the 19th century is the period in which the deceased countinues, but now more permanent measures are being taken. State, quarantine applications for the plague, physician’s fundation, drug treatment and disinfection procedures were maded. For this, the methods applied by the west have been followed and the fight against the plague has gained a more modern structre. As a matter of fact, the sense of disease in the Ottoman society had a negative effect on the fight against the plague. İzmir, ehere the individuals of various societies live, has been able to accommodate diffirent applictions and systems of thought and to move together against it. For this reason, the Ottoman government made public avareness raising activitis. The measures taken for the plague on this issue have yielded more effective results.