Üretme veya satın alma karar etmenlerine örgüt kuramları açısından bakış : Türk otomotiv, gıda ve beyaz eşya üreticilerinde bir araştırma

Abstract

Bu araştırmanın konusunu, işlem maliyeti kuramı, kaynak bağımlılığı kuramı ve yeni kurumsal kuramın firmaların üretme veya satın alma tercihlerine yönelik önermeleri oluşturmaktadır. Araştırmanın problemi konuya iktisadi veya sosyal açıdan yaklaşan üç farklı örgüt kuramının önermelerinde yer alan unsurların üretme veya satın alma kararlarını ne ölçüde açıkladığı üzerine odaklanmaktadır. Türk otomotiv, gıda ve beyaz eşya sektörlerinde yer alan üç lider firmanın üretme veya satın alma karar süreçlerini inceleyerek, teori ve uygulama ilişkisini araştırmak ve karar öncüllerini örgüt kuramları bakış açısı ile anlamaya çalışmak araştırmanın temel amacıdır. Araştırmanın amacına yönelik olarak nedensellik ilişkisine dair çalışmalar için faydalı öngörüler oluşturabilme düşüncesi ve araştırma konusunun işletme koşullarından bağımsız ele alınamayacağı varsayımı ile nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Tekrarlama mantığı işletilerek ortak çıkarımlar elde etme düşüncesi ile araştırma tasarımı çoklu vaka analizi üzerine kurulmuştur. Derinlemesine bilgiye ulaşmak amacıyla veri toplama aracı olarak mülakat tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları işlem maliyeti kuramı kapsamında varlık özgüllüğü ve belirsizliğin, kaynak bağımlılığı kuramı kapsamında kaynağın önemi ve kaynak tahsisinin, yeni kurumsal kuram kapsamında öykünmeci eşbiçimlilik mekanizmasının, maliyet ve firma stratejilerinin, firmaların üretme veya satın alma karar sürecinde önemli unsurlar olduğunu göstermektedir.

The subject of this research is composed of the propositions of transaction cost theory, resource dependence theory and new institutionalism on make or buy preferences of the firms. The research problem focuses on what extent the firms’ make or buy decisions are explained by the factors related to the propositions of three different organizational theories approaching the subject by economical and social perspectives. The objective of the research is to explore the relationship between theory and practice, and try to understand the decision premises within the perspective of organizational theories by examining make or buy decision processes of three leader firms located on Turk automotive, food and white goods sectors. Qualitative research was preferred due to the idea of generating useful foresights for studies based on causal relationships through the purpose of research and the assumption of research subject can not be analyzed without the context of firms. Research design has been constructed on multiple case analysis with the thought of obtaining common outputs by operating iteration logic. In order to attain deepest information, interview technique has been utilized for data collecting instrument. The research results indicate that asset specificity and uncertainty within the transaction cost theory, resource importance and resource allocation within the resource dependence theory, mimetic isomorphism mechanism within the new institutionalism, cost and firm strategies are important factors on firms’ make or buy decision processes.