Mobbing davranışı, örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki

Abstract

Amaç: Araştırmaya katılan öğretmenlerin mobbing algılarının belirlenmesi, mobbing algılarının aynı zamanda örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik ile ilişkilerinin incelenerek birbirlerine yönelik yordamalarının belirlenmesidir. Öğretmenlerin tanımlayıcı özelliklerine göre (yaş, cinsiyet vb.) mobbing örgütsel adalet algısı ve örgütsel sessizlik düzeylerindeki farklılıkları incelemek de araştırmanın diğer amacını oluşturmaktadır. Yöntem: Araştırmada veriler nicel veri toplama araçları olan anketlerden faydalanılarak toplanmıştır. Söz konusu anket formu dört ayrı bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde öğretmenlerin tanımlayıcı özelliklerini (yaş, cinsiyet vb.) belirlemeye yönelik 7 çoktan seçmeli soru yer almaktadır. Anketin ikinci bölümünde mobbing ölçeği, üçüncü bölümünde örgütsel adalet ölçeği ve dördüncü bölümde örgütsel sessizlik ölçeği yer almaktadır. Anketler, 2016-2017 eğitim öğretim yılında 2016-2017 eğitim öğretim yılında Afyonkarahisar il merkezinde bulunan, resmi eğitim kurumlarında görev yapan 842 öğretmene uygulanmıştır. Anketlerden elde edilen verilerin değerlendirilmesi bilgisayar ortamında SPSS 22.0 istatistik programı aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Araştırma bulguları öğretmenlerin tüm mobbing boyutlarında düşük düzeyde algıya sahip olduklarını, tüm boyutlarda yüksek örgütsel adalet algısına sahip olduklarını ve savunma amaçlı seslilik ve sessizlik ile kabul edilen sessizlik düzeylerinin düşük, örgüt yararına seslilik ve sessizlik düzeylerinin yüksek, kabul edilen seslilik ve genel örgütsel sessizliklerinin orta düzeyde olduğu saptanmıştır. Araştırmada değişkenler arasında anlamlı ilişkilerin olduğu ve mobbingin adalet ve örgütsel sessizlik üzerinde, örgütsel adaletin de örgütsel sessizlik üzerinde anlamlı etkilerinin olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin tanımlayıcı özelliklerine göre mobbing, örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik düzeylerinde farklılıkların olduğu görülmüştür. Sonuç ve Tartışma: Öğretmenlerin mobbing algılarının yükselmesinin örgütsel adalet algılarını düşürdüğü, örgütsel sessizlik düzeylerini artırdığı, örgütsel adalet algılarının düşmesinin ise örgütsel sessizlik düzeylerini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçların literatürle uyumlu olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin cinsiyetlerine göre mobbing algılarının farklılık göstermediği, diğer tanımlayıcı özelliklerine göre farklılıkların olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin medeni durumlarına, yaşlarına ve cinsiyetlerine göre örgütsel adalet algılarında farklılaşmanın olmadığı, eğitim durumları, kurumları, kıdemleri ve cinsiyetlerine göre farklılıkların olduğu saptanmıştır. Öğretmenlerin cinsiyet, medeni durum, kıdemlerine göre örgütsel sessizlik düzeylerinde farklılıkların olmadığı, yaş, eğitim durumu, kurum ve branş değişkenlerine göre farklılıkların olduğu tespit edilmiştir.

Purpose: The purpose of this study is to reveal which level mobbing behaviour effects teachers’ organisational justice perceptions and organisational silence levels. Analyzing the difference of mobbing behaviour, organisational justice perceptions and organisational silence levels is another purpose of the study according to teachers’ defining characteristics (age, sex, etc…). Method: Data of research was collected with questionnaires, which are quantitative data tools. The questionnaire form is consisted of four different parts. In the first part, there are seven multiple-choice questions to determine teachers’ defining characteristics (age, sex, etc…). In the second part, there is mobbing behaviour scale. In the third part, there is organisational justice perception scale and last part is organisational silence level scale. The questionnaires were applied to 842 teachers who work for state schools in Afyonkarahisar city centre in the period of 2016 – 2017 academic year. The evaluation of datum collected from the questionnaires was carried out by the help of SPSS 22.0 in computer environment. Results: The study findings figured out that teachers have low level perception in all dimensions of mobbing but they have high organisational justice perception in all dimensions. Also, the study showed that teachers have level of defensive soundness and silence and accepted silence level are low and also, soundness and silence levels in support of organisation are high, but accepted soundness and general organisational silence are medium level. In the study, it was seen that there are meaningful relationship between variables. Mobbing has meaningful effect on organisational justice and organisational justice has meaningful effect on organisational silence. According to teachers’ defining characteristics, it has been seen that there are differences at the levels of mobbing, organisational justice and organisational silence.Conclusion and Discussion: It was concluded that the rising level of teachers’ mobbing behaviour perception reduces the organisational justice perceptions, but also it raises the organisational silence perception; reducing the organisational justice perception raises the organisational silence perception level. It has been seen that obtained results are in harmony with the literature. It is stated that mobbing doesn’t have difference according to sex, but it can be differed according to teachers’ other defining characteristics. It has been figured out that teachers’ organisational justice perceptions don’t differ according to their marital status, age and sex; but there are difference according to their educational status, type of school and the year of seniority. It has been confirmed that teachers’ organisational perceptions don’t differ according to their sex, marital status and year of seniority; but there are differences according to age, educational status, type of the school and field of study.