Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran erişkinlerin akılcı ilaç kullanım tutum ve davranışları

Abstract

Çalışmada, yarı kırsal alanda aile sağlığı merkezlerine başvuran erişkinlerde akılcı ilaç kullanımı ile ilgili tutum ve davranışların incelenmesi amaçlandı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Eğitim Araştırma Bölgesi bünyesinde bulunan dört Toplum Sağlığı Merkezi(TSM) bölgelerinden, küme örnekleme yöntemiyle rastgele olarak iki TSM bölgesi seçildi. Seçilen TSM bünyesindeki aile sağlığı merkezlerine(ASM) araştırma süresince başvuran 768 yetişkin çalışma grubunu oluşturdu. Verilerin toplanmasında kullanılan anket formun birinci bölümü katılımcıların sosyodemografik ve özgeçmiş özelliklerini, ikinci bölüm ise akılcı ilaç kullanımı ile ilgili tutum ve davranışları sorgulayan 13 sorudan oluştu. Çalışmada akılcı ilaç kullanma davranışı hekimin önerdiği miktar ve sürede ilaç kullanma olarak tanımlandı. Verilerin analizinde ki kare testi ile çoklu lojistik regresyon analizi kullanıldı. Çalışmaya katılan 768 kişinin yaşları 18-87 arasında olup ortalaması±SS 41.9±14.5 yıl idi. Çalışma grubunun %90.6’sı hekime başvurmadan ilaç kullandığı bildirirken en sık hekime başvurmadan kullanılan ilaçlar ağrı kesicilerdi. Çalışma grubunda akılcı olmayan ilaç kullanma sıklığı %53.4 olarak saptandı. Çalışma grubunda akılcı olmayan ilaç kullanma davranışı 40 yaş altında, erkeklerde, gelir düzeyi kötü olanlarda riskli olarak saptandı. Çalışmada katılımcılarda akılcı ilaç kullanma davranışının yetersiz olduğu, özellikle genç yaşlarda akılcı ilaç kullanımının azaldığı görüldü. Bireylere akılcı ilaç kullanımı ile ilgili olumlu tutum ve davranışların kazandırılması için sağlık eğitimi verilmesi gerektiği ve birinci basamak sağlık hizmetleri sunumu içine hastalarda akılcı olmayan ilaç davranışına yönelik uygulamaların yerleştirilmesinin uygun olacağı kanaatine varıldı.

The aim of the study was to investigate attitudes and behaviors related to rational drug use in adults who applied to family health centers in semirural areas. Two Community Health Center (CHC) regions were randomly selected from the four CHC regions of the Eskişehir Osmangazi University (EOU) Educational Research Zone by cluster sampling method. A total of 768 adult were recruited to the family health centers within the selected CHC regions during the survey. The first part of the questionnaire used to collect data consisted of questions about the participants' sociodemographic and background characteristics and the second part consisted thirteen questions about attitudes and behaviors related to rational drug use. The rational drug use behavior in the study was defined as the use of the amount prescribed by the physician. Chi-square test and multiple logistic regression analysis were used in the analysis of the data. The mean age of the 768 participants was between 18 and 87 years and the mean ± SD was 41.9 ± 14.5 years. 90.6% of participants reported using drug without prescribed by a physician. Painkillers were the most often taken without a prescription. The incidence of irrational drug use in the study group was 53.4%. In the study group, irrational drug use behavior was found risky below 40 years of age, males and with poor income levels. Participants in the study were found inadequate of rational drug use, especially in younger age.It has been concluded that health education should be given to acquire positive attitudes and

behaviors related to rational drug use by individuals and it would be appropriate to put non- rational drug behaviors into the provision of primary health care services to patients.