Bu tez çalışmasında Türkiye’de oldukça yeni olan katılım bankalarının aktif-pasif yapılarının analiz edilmesi ve aktif-pasif yönetimleri ile ilgili ayrıntılı bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Bunun için ilgili banka grubunun 2010-2014 periyoduna ait finansal tablo verilerinden faydalanılmıştır. Kullanılan finansal verilerin önemli bölümü Katılım Bankaları Birliği’nin internet sayfasından, tamamlayıcı bazı bilgiler de ilgili bankaların faaliyet raporlarından sağlanmıştır.
Katılım bankaları‚ faizsiz işlem esasına göre yapılandırılmaya çalışılan finansal kurumlardır. Bu nedenle kendilerine özgü işlem süreçleri, sözleşme türleri, enstrümanlar geliştirmeye çalışmaktadırlar. Bu durumun geleneksel bankalarla aynı finansal piyasalarda beraber faaliyet gösteren katılım bankalarının, aktif-pasif ve risk yapılarında farklılaşmalara yol açacağı açıktır. Çalışmada da öncelikle bu yapıların kavramsal açıklamaları yapılmış, daha sonra çalışma örneğindeki bankaların aktif-pasif yönetimleri ile ilgili performansları oran analizi yöntemi kullanılarak karşılaştırmalı olarak ortaya konmuştur.Çalışmada yapılan analizlerde hem sektöre hem de katılım bankalarının kendilerine ait önemli bulgular elde edilmiştir. Öne çıkan bulgulara bakılacak olursa; incelenen dönem içinde katılım bankaları, asgari sermaye yeterliliği oranlarını BDDK’nun belirlemiş olduğu standart değerin üzerinde tutmayı başarabilmişlerdir.
Likidite oranlarına bakıldığında Asya Katılım Bankası’nın genelde sektör ortalamalarının altında kaldığı görülmüştür. Sektörel olarak değerlendirme yapıldığında ise likidite derecesinin zaman içerisinde yükseldiğini söylemek mümkündür.
Takipteki krediler açısından, incelenen dönemde Asya Katılım Bankası bu sefer sektörel ortalamanın altında kalmıştır. Katılım bankalarının varlıklarının en önemli kısmının verdikleri kredilerden oluştuğu düşünülecek olursa bu durum, kredi riski açısından olumlu olarak değerlendirilebilir.
Özellikle 2013 yılından itibaren incelenen katılım bankalarının verdikleri kredilerde ve özkaynak tutarlarında azalmalar olduğu ve bu durumun kârlılıklarını olumsuz yönde etkilediği anlaşılmıştır.
Ayrıca 2013 ve 2014 yıllarında katılım bankalarının şube sayılarında ciddi artışlar olmasına rağmen bunun kârlılığa önemli bir katkısı olmadığı görülmektedir. Bu durum verimlilikle ilgili soru işaretleri oluşturmaktadır.
İncelenen katılım bankalarının döviz pozisyonu oranlarının değerleri genelde dalgalı seyirler izlemişlerdir. Bu seyir şekli, geleneksel bankalar gibi katılım bankalarının döviz kuru riski yönetimine çok önem vermesi gerektiğini ortaya koymuştur.
Türev finansal araç kullanımına bakıldığında ise, katılım bankalarının bu araçları çok tercih etmedikleri anlaşılmıştır. Bu konuda Kuveyt Türk Katılım Bankası’nın öncülük ettiği görülmüştür.Sonuçta çalışma kapsamında yapılan araştırma ve analizler, aktif-pasif yönetimi ve risk yapısı açısından katılım bankalarının geleneksel bankalara benzeyen birçok yönü olduğunu, aynı zamanda kendilerine özgü çok önemli farklılıklar da taşıdıklarını ortaya koymuştur.
In this thesis, the author intended to analyze asset-liability structure of participation banks in Turkey. Moreover, a detailed assessment of the active-passive management has been done. The study used respective bank groups’ financial data of 2010-2014 period. Financial data used in the study was mostly collected from Participation Banks Association website, and some complementary information and data was supplied from the annual reports of the studied banks.
Participation Banks are financial institutions who try to configure their processes according to interest-free basis; therefore, they are trying to develop distinctive treatment processes, contract types and instruments.
It is clear that asset-liability and risk structures of participation banks who are in service with traditional banks in the same financial markets will differentiate in that case.
A conceptual statement of these structures was made at first, then the performances related to asset-liability managements of the banks in the study sample were revealed comparatively.
So many significant and important finding were obtained for both participation banking sector and individual banks.
According to the prominent findings participation banks managed to keep their minimum capital adequacy ratios above the standard value which Banking Regulation and Supervision Agency determined in the study period.
Asia Participation Bank’s liquidity ratios were generally found to be under the sector’s average values. And it’s possible to state that liquidity level of the whole sector raised in time.
Asia Participation Banks has been below the sectoral average in terms of non-performing loans. Participation banks’ assets involve mostly loans they give. So this situation can be accepted as a positive assessment from the point of credit risk.
Especially the loans that participation banks gave and their equity amounts have decreased since 2013. This has affected their profitabilities negatively. Moreover the number of these banks’ branches increasede in 2013 and 2014 substantially. But this development did not make a significant contribution to their profitabilities. And some questions exists for their productivities.The values of the participation banks’ exchange position ratios generally followed fluctuating courses. This finding persents that participation banks also should take notice of exchange risk management like the traditional ones.
It is determined that participation banks did not prefer to use financial derivatives so much. Kuwait Turkish Bank seems to be the pioneer in this field.
Consequently, researches and analyses involved in the study revealed that participation banks have not only numerous similarities but also some distinctions with traditional banks in dimensions of asset-liability management and risk strucuture.
