Orta Asya coğrafyasında Çin ve Rusya arasında işbirliği ve rekabet potansiyeli

Abstract

Sovyetler Birliği’nin parçalanması ile Avrasya’nın coğrafi merkezi Orta Asya bölgesinde 5 yeni bağımsız devlet ortaya çıkarken uluslararası sistemde Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti bölgesel güç olarak yeni statüsünü kazanmışlardır. Ancak SSCB’nin ardında bıraktığı boş alanın iki bölgesel güçten kimin hâkimiyetinde olduğu tartışılmaktadır. Merak edilen soru şudur ki; Orta Asya bölgesinde Rusya ve Çin işbirliği içinde mi yoksa rekabet içinde mi? Bu soru eksenli yazılmış olan bu tez çalışmasında Orta Asya bölgesindeki Rusya ve Çin ilişkileri incelenmektedir. Konu bağlamında Orta Asya’nın güvenlik mimarisindeki Rusya öncülüğündeki Kolektif Güvenlik Antlaşması (KGAÖ) ve Çin öncülüğündeki Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ele alınırken, bölgenin ekonomik alanda Rusya öncülüğündeki Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) ve Çin’in Yeni İpek Yolu Projesi (YİYP) ele alınmıştır. Sonuç olarak bu tez çalışması ile Rusya ve Çin’in Orta Asya’da yakın ve orta vadede ciddi rekabet içine girmeyeceğini, rekabetten çok işbirliği izleyeceği doğrultusunda hipotez öne sürülmüştür.

Within the disintegration of Soviet Union 5 newly independent states emerged in Central Asian region in the geographic center of Eurasia, while then Russia and China have gained their status in international system as a regional power. However it has been discussing which one of these two regional powers is dominant in the empty space which left the Soviet Union. So the curious question is whether Russia and China are in cooperation or competition in Central Asian Region? This thesis is written in axis of analyzing the relation between Russia and China in Central Asian region. In this context, within Central Asian’s security architecture Russia-led Collective Security Treaty Organization (CSTO) and China-led Shanghai Cooperation Organization were discussed and then within regions economic sphere Russia-led Eurasian Economic Union (EEA) and China’s New Silk Road Project was discussed. In conclusion, this thesis proposes the hypotheses that in near and medium term, Russia and China will not able to enter into serious competition in Central Asia and there will be more cooperation than a competition between two countries.