Neşru’t-tıyb fi ahvali’l-habib adlı risale’nin edisyon kritiği

Abstract

Bu çalışmada, Hz. Peygamber (s.a.v.)’in hayatını konu edinen Neşru’t-Tıyb fi Ahvâli’l-Habîb adlı risâlenin edisyon kritiği yapılarak eserin muhtevası üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Üzerinde çalıştığımız eser günümüzden yaklaşık 284 yıl önce yazılmıştır. Eserde, Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in nesebi, doğumu, mucizeleri ve diğer bazı özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Osmanlı devri gelenek ve zihniyet dünyasında kaleme alınan bu risâle, dönemin Padişahı I. Mahmud’a sunulmuştur. Sözlükte davranış, hal, tavır, biyografi, hayat hikâyesi gibi anlamlara gelen siyer (ال سيرة veya ال سيرة النَّبَويَّة ) Hz. Muhammed (s.a.v)’in hayat hikâyesi anlamında kullanılmaktadır. Müslümanlar, tarih boyunca Peygamber (s.a.v.)’in sözlerini, davranışlarını, gündelik yaşantısını araştırıp bu maksatla topladıkları bilgileri kitaplaştırmışlar veya bu kitaplara şerh ve haşiyeler yazmışlardır. Günümüzde daha çok tarihçiler ve edebiyatçılar tarafından tarih ve dil yönüyle inceleme yapılan Osmanlı devri siyer kitapları üzerine akademik çalışmalar, her geçen gün artmaktadır. Bu çalışma, giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde eserin yazılma amacı, metin tesisinde takip edilen yol ve nüshalar hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, “Neşru’t-Tıyb fi Ahvâli’l-Habîb” adlı eserin muhtevası ile ilgili bilgiler verilmiş; ikinci bölümde ise, metin Arap harfleriyle yeniden dizilerek, nüshalar arasındaki farklılıklar gösterilmiştir. Eserde geçen ayet ve hadislerin yerleri ve kaynakları bulunup dipnotlarda gösterilmiştir. İçerik bakımından aynı anlamda fakat farklı lafızlarla kaynakta geçen hadisler مضى هذا الحديث بهذه الألفاظ الآتية ifadesiyle tarafımızdan ilave edilmiştir. Bu çalışmayla XVIII. yüzyıl Osmanlı zihniyet dünyasını yansıtan bir risâleyi gün yüzüne çıkararak ilgililerin istifadesine sunmayı ve eserin farklı nüshalarını tanıtıp, aralarındaki bazı farklılıkları göstererek günümüz siyer çalışmalarına katkı sağlamayı düşünüyoruz.

In this study, by criticizing edition version of the epistle called Neşru’t-Tıyb fi Ahvâli’l-Habîb which is about Prophet Muhammed’s (PBUH) life, assessments were made on information about the content of the work. This epistle which is worked on in this study was written 284 years ago. In the work, some information about Prophet Muhammed’s (PBUH) family, birth, miracles and his other features were given. This epistle bearing the tradition and mentality of Ottoman era was presented to Sultan Mahmud I (Ottoman Sultan) during his reign. Seerah (ال سيرة النَّبَويَّة or ال سيرة ) which has some meanings such as status, attitudes and biography in the dictionary is used in the meaning of Prophet Muhammed’s (PBUH) life. In the course of history, Muslims investigated the words, behaviours, everyday life of Prophet Muhammed’s (PBUH) and they collected them into a book or they wrote comments and footnotes on them. Today, in addition to copyrighted and commented works, Ottoman era Seerah works were also the subject of academic studies and most of the studies about this were conducted by the litterateurs and historians from the aspect of language and history. This study which is about this work consists of an introduction part, first and second part. In the introduction part includes the purpose of the study, the ways followed in order to get the text of the work and information about the copies of the work. In the first part of the study, information about the content of the work called “Neşru’t-Tıyb fi Ahvâli’l-Habîb” was given. In the second part, it was shown that differences among the copies of the work by showing them in Arabic again. The places and resources of verses and hadiths found in this work were detected and shown in a footnote. By this study, an epistle which reflects 18th century Ottoman era mentality is presented to be used by the competent. It is hoped that this study will make a contribution to today’s Seerah studies by presenting this epistle that reflects the features of Ottoman era tradition and mentality.