Bu çalışmada Eskişehir İli Merkez İlçelerinde ilköğretim çağı çocuklarda DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) ve alt tiplerinin yaygınlığının saptanması ile DEHB ve alt tiplerini yordayabilecek olası risk etmenlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma basit rastgele örnekleme yöntemi ile seçilmiş 10 ilkokul ve 8 ortaokuldan, toplam 3230 ilkokul, 2800 ortaokul öğrencisi ile yürütülmüştür. Çalışmaya katılan çocukların ebeveynlerine sosyodemografik veri formu, ebeveyn ve öğretmenlere Çocuk ve Ergenlerde Davranım Bozuklukları için DSM IV’e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölçeği verilmiştir. Ölçekler değerlendirilirken sıklık saptanmasında aile ve öğretmenin, aynı öğrenci için doldurmuş oldukları ölçeklerin ikisinde de yeterli puanı almak gerekliliği göz önünde bulundurulmuştur. Buna göre çalışmaya dahil edilmiş olan 3329 çocuk ve ergenin %4,4’ünde DEHB saptanmıştır. Alt tiplerde DEHB-D (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu-Dikkat Eksikliği Baskın Tip) yaygınlığı %2,3, DEHB-H (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu-Hiperaktivite ve Dürtüsellik Baskın Tip) yaygınlığı %1,3 ve DEHB-B (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu-Bileşik Tip) yaygınlığı %0,8 olarak saptanmıştır. DEHB ve alt tipler için erkek cinsiyetin belirgin bir risk etmeni olduğu görülmüştür. Ayrıca annenin ev hanımı olması, tek ebeveynli çocuk olma, annenin gebelikte sigara içmiş olması, grip/solunum yolu enfeksiyonu geçirmiş olması, ruhsal hastalık öyküsü, çocukta kronik hastalık varlığı, çocukta eş zamanlı epilepsi ve astım tanısının olması, DEHB ve alt tipler açısından risk etmenleri olarak tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ışığında DEHB oluşumunda risk oluşturan çevresel etmenlerin azaltılması için annelerin çalışmalarının desteklenmesi, gebelikte sigara kullanımının engellenmesi, gebelikte enfeksiyonlardan korunma gerekmektedir. Özellikle epilepsi ve astım gibi kronik hastalığı olan çocuklarında DEHB açısından riskli olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
In this study, we aimed to identify the possible risk factors that might predict ADHD (attention deficit and hyperactivity disorder) and its subtypes and determine the prevalences in primary school age children in the central of Eskişehir Province. A total of 3230 students from 10 primary schools and 2800 students from 8 secondary schools were recruitedby simple random sampling method for the study. Sociodemographic data form were given to all parentsand the DSM-IV-Based Child and Adolescent Behavioral Disorders Screening and Rating Scale were completed both all parents and teachers. ADHD prevalence was detected in 4,4% of the 3329 children and adolescents included in the study. The prevalence of the subtypes were; 2,3% for ADHD-I (inattentive type), 1,3% for ADHD-HI (hyperactive-impulsive type), and 0,8% for ADHD-C (combine type). Male sexuality was a significant risk factor for ADHD and its subtypes. In addition, having a housewife mother and a single parent, history of smoking during pregnancy, history of influenza/other respiratory tract infection, history of mental illness, presence of a chronic disease in the child, and diagnosis for accompanying epilepsy or asthma in the child were also concluded as risk factors for ADHD and its subtypes. According to our findings, encouraging mothers for working, avoiding smoking and prevention from infection during pregnancy are essential in minimizing the environmental risk factors of ADHD. The relatively high risk of ADHD in children with chronic diseases such as epilepsy or asthma should also be kept in mind.
