Siklofosfamid (CP) klinikte kanser ve non-malignant hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılan alkilleyici sitotoksik bir ilaçtır. CP‟nin antitümoral etkinliği yüksek dozda kullanılabilmesine bağlıdır. Ancak yüksek doz CP kan ve kemik iliği toksisitesine neden olmaktadır. CP‟ye bağlı hematoksisite, kan dokusunda lipit peroksidasyonunun artışıyla yakın ilişkilidir. Bu çalışmada deneysel olarak oluşturulmuş hematoksisitede, vücudumuzdaki antioksidan enzimlerin ana bileşeni olan ve aynı zamanda antioksidan özellikleri bilinen Selenyum‟un (Se) kan ve kemik iliği üzerindeki olası koruyucu etkilerini saptamak amaçlandı. Çalışmamızda, 3 aylık Spraque-Dawley cinsi 42 adet erkek sıçan her grupta 7 hayvan olacak şekilde 6 gruba ayrılmıştır (kontrol; 150 mg/kg CP; 0.5 mg/kg Se; 1 mg/kg Se; 150+0.5 mg/kg CP+Se; 150+1 mg/kg CP+Se). CP ile birlikte Se verilen gruplarda Se uygulamasına CP uygulamasından 5 gün önce başlandı ve deney sonuna kadar devam edildi (6 gün). CP uygulaması ise hayvanlar anestezi edilmeden 24 saat önce tek doz olarak uygulandı. Böylece 7. Günde hayvanlardan anestezi altında intrakardiyak kan alımı yapıldıktan sonra sıçanların femurlarından kemik iliği dikkatlice alındı. Periferik kan hücreleri ve kemik iliği çekirdekli hücreleri kan sayım cihazında sayıldı. İntraperitoneal CP uygulaması kontrole göre lökosit (%317), trombosit (%36) ve kemik iliği çekirdekli hücre sayısını (%481) oldukça azalttı. CP ile birlikte 0.5 ve 1 mg/kg Se verilen deney gruplarındaki lökosit, trombosit ve kemik iliği çekirdekli hücre sayılarının CP verilen gruptakilere göre önemli bir oranda arttığı görüldü (p<0.001). CP nedenli miyelosupresyon ve hematoksisitenin önlenmesinde 1 mg/kg Se, 0.5 mg/kg Se‟a göre daha koruyucu olmuştur. Verilerimiz Se dozunun belirli oranlarda değiştirilmesiyle artan CP dozuna karşı daha güçlü bir koruyucu etkinliğin sağlanabileceğini düşündürmektedir. CP nedenli hematoksisitenin önlenmesinde Se‟un farklı dozlarını içeren çalışmaların yapılması gerektiğini düşünmekteyiz.
Cyclophosphamide (CP) is an alkylating cytotoxic drug that is commonly used in the treatment of cancer and non-malignant diseases. High therapeutic doses of CP have antitumoral activity. On the other hand, high doses of CP cause blood and bone marrow toxicity due to the increase in lipid peroxidation. Aim of this thesis is to find out the protective role of antioxidant Selenium (Se) against blood and bone marrow toxicity in an experimentally induced haematoxicity model. For this purpose, we used 3 months old, 42 male Spraque-Dawley rats and divided them into 6 groups so that each group contains 7 animals (control; 150 mg/kg CP; 0.5 mg/kg Se; 1 mg/kg Se; 150+0.5 mg/kg CP+Se; 150+1 mg/kg CP+Se). Se injections started 5 days before the CP injections and carried on till the end of the experiment (6th day) for the groups to which CP was administrated together with Se. CP was administered as a single dose before anesthesia. Therefore on the 7th day, blood was taken with cardiac puncture and bone marrow was taken by flushing the femur. Peripheral blood cells and bone marrow nucleated cells were counted on a cell counter. Intraperitoneal CP injection was found to reduce the number of leukocytes by 317%, thrombocyte by 36% and bone marrow nucleated cells by 481% compaed to the control group. In the groups where CP was given after 0.5 and 1 mg/kg Se, numbers of leukocyte, thrombocyte and bone marrow nucleated cells were significantly increased compared to the group to which CP was given alone (p<0.001). Results show that 1 mg/kg Se has a better protection than 0.5 mg/kg against CP related myelosuppression and haematoxicity. These results also implies that the dose of Se could be adjusted according to an increase in CP dose in order to gain a stronger protective effect. We believe there is a need of further studies in which different doses of Se will be used against CP related haematoxicity.
