Tarım alanlarında buharlaşmayı azaltıcı rüzgar perdesi doğrultusu tayini

Abstract

Kuraklık veya yarı kuraklık yaşayan bölgelerde su kaynaklarının korunması kurak periyotların atlatılması için önem kazanır. Artan su talebine karşılık çeşitli nedenlerden dolayı su kaynakları ve dolayısıyla su miktarı hızla azalır. Bu nedenle sahip olunan su varlığının verimli bir şekilde kullanılması ve su kayıplarının en aza indirilmesi gerekir. Su kayıplarını önlemenin çeşitli yollarından bir tanesi de buharlaşma miktarının azaltılmasını sağlamaktır. Çünkü buharlaşma, su kayıplarına neden olan birçok faktör arasında en önemlilerinden biridir. Türkiye’de yıllık ortalama yağışın yarısından fazlası bitkilerden, toprak ve su yüzeylerinden buharlaşarak atmosfere geri dönmektedir. Buharlaşma miktarının azaltılmasında en etkili yollardan birisi de rüzgâr perdeleridir. Bu çalışma, tarımsal alanlarda toprak ve bitkilerden buharlaşma yoluyla gerçekleşen su kaybını en aza indirebilmek için rüzgâr perdelerinin hangi doğrultuda yapılması gerektiğini tespit edebilmek amacıyla yapıldı. Bu amaçla Eskişehir Meteoroloji Bölge Müdürlüğünde bulunan 17126 nolu istasyondan 2007-2010 ve 2012-2014 yılları arasında olmak üzere toplam yedi yıla ait saatlik rüzgâr yönü verileri alındı. Aynı istasyonda buharlaşma ölçümleri olmadığı için Eskişehir’i temsilen 17123 nolu istasyondan günlük buharlaşma verileri alındı. Ayrıca Eskişehir Meteoroloji Bölge Müdürlüğünden Muttalip bölgesinin 2014 yılına ait günlük buharlaşma ve dakikalık rüzgâr yönü verilerine ulaşılarak değerlendirildi. Yıllara ve aylara göre en fazla buharlaşmaya neden olan rüzgârların hangi yönlerden estikleri tespit edildi. Bu yönlerden buharlaşmayı azaltacak rüzgâr perdeleri için en uygun doğrultu belirlenmeye çalışıldı. Elde edilen sonuçlar yorumlandığında genelde şehir merkezine yakın düz alanlarda uygun rüzgâr perdesi doğrultusunun kuzey-güney doğrultusunda olduğu sonucuna varıldı. Muttalip bölgesi için ise bu doğrultunun kuzey-güney doğrultusundan doğuya doğru 2,8° sapma gösterdiği görüldü. Eğer uygulamada bu doğrultular dikkate alınarak rüzgâr perdeleri yapılırsa özellikle kurak dönemlerde toprak ve bitkilerin su kayıpları azalacağından su tüketimleri de azalacaktır.

The protection of water resources gains importance for overcoming dry spelt in arid and semi-arid regions. In spite of increasing water demand, water resources and consequently amount of water have decreased rapidly due to various reasons. Hence, the existing water should be used as efficiently and water losses should be minimized. One of the different ways of preventing water losses is to reduce amount of evaporation. Because, evaporation is the one of most important among several factors causing water loss. More than half of the average annual rainfall in Turkey have returned to atmosphere by evaporating from plants, surface of soil and water. Windbreaks are the one of the most effective ways to reduce amount of evaporation. This study was carried out to determine direction of windbreaks in order to minimize water loss occuring by means of evaporation from soil and plants in agricultural area. For this purpose, the hourly wind direction data measured number 17126 station, which are belonging to between the years of 2007-2010 and 2012-2014, for Eskisehir were supplied from Eskisehir Meteorology Directorate. Because of the fact that, the evaporation measurement was not carried out in this station, the daily evaporation data representing Eskisehir were taken from number 17123 station. Also, the daily evaporation data and the minute wind direction data, which are belonging to year of 2014 for Muttalip area were provided from Eskisehir Meteorology Directorate. The directions of winds causing maximum evaporation was investigated according to years and months. Analyzing these directions, optimum direction for windbreaks reducing evaporation was determined. It is found out from results obtained by analysis that the optimum direction of windbreaks is north-south direction for flat areas close to Eskisehir City Center, on the other hand it deviates from north-south direction to east direction at an angles of 2.8 degrees for Muttalip area. It can be concluded that consideration of these directions during application of windbreaks reduces water losses of soil and plants especially in dry spell and correspondingly water consumptions are decreased.