Dijitalleşen anlatı : Türk dijital yazınından karşılaştırmalı bir okuma

Abstract

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişmeye başlayan bilgisayımsal olanaklar sosyokültürel alanın her yerinde kendini empoze eder. Kültürün gösterimi olarak tanımlanabilen yazın alanı 1990’lı yılların başından itibaren bu gelişmelerden önemli oranda etkilenir. Yazın alanında gerçekleşen deneysel dijitalleşme çalışmaları avangart bir yaklaşım olarak tüm yazınsal birikimi yeniden sorgulamaya girişir. Bu sorgulama çerçevesinde gerçekleştirilen sanatsal ve bilimsel çalışmalar bir taraftan günün estetik anlayışını betimlemeye çalışırken diğer taraftan geleceğin yeni biçemlerini üretmeye başlar. 2000’li yılların başında yaratılan Türk dijital yazın çalışmaları da dijitali ve yazınsalı gerilim ilişkisine sokan bu doğrultuda gelişir. Murat Gülsoy’un yazınsallığın sınırlarını aşmaya çalıştığı deneysel çalışmaları Türkiye’de bu alanın öncüsü olur. Elinizdeki çalışma bu alandaki gelişmeleri ortaya koyarak yazın dijital gerilimini irdelemeyi amaçlamaktadır. Henüz deney aşamasında olan dijital yazın alanına Gülsoy’un denemelerini inceleyerek katkı sunmayı amaçlayan bu çalışma dijital yazın üzerine kurulmaya çalışılan uzlaşımları test etmeye çalışmaktadır. Bunu başarmak için Aristo ile başlayan anlatısal gelenek dijital anlatıbilimsel bir çerçevede sorgulanmaktadır. Yazınsalın içine sızan dijitali sorgulayan bu çalışma aynı zamanda yazınsallığı da dijital çerçeveden irdelemektedir. Çalışmanın sonucunda dijitalin bugün itibariyle deneysel özelliğini kaybetmediği ve daha henüz uzlaşımlarını tam anlamıyla ortaya koyamadığı gözlemlenir. Ancak yeni bir disiplin olarak ortaya çıkmada gösterilen çaba ile geleneksel yazınsallığın da sınırlarının aşıldığı ortaya konulur. Yirminci yüzyılın teorik sorgulamalarının birçoğunu pratiğe aktarma olanağı sunan dijital olanaklar ile bu anlamda yeni bir yazınsallığa ait uzlaşımların oluşturulma zemininin hazırlandığı görülür. Bu çalışmanın Türk dijital yazınına getirmesi beklenen en önemli katkı ise 2000’li yılların başında üretildikten sonra gerekli ilgiyi göremeyen deneysel dijital yazın çalışmalarını yazınsal kanona dahil ederek Türk dijital yazınını yeniden canlandırmak olacaktır.

The computational possibilities developing since the second half of the 20th century have imposed itself on every part of the sociocultural field. The literature being defined as the representation of culture has been influenced significantly by these developments since the beginning of the 1990s. As an avant-garde approach, experimental digitization studies in the field of literature attempt to call into question all literary accretion. While the artistic and scientific studies carried out in this frame of inquiry are trying to describe the sense of aesthetics of the day on one side, they start to create new styles of the future on the other. Turkish digital literature works created in the beginning of the year 2000 have also developed in this direction causing tension between digital and literary. Murat Gülsoy’s experimental works trying to transcend the boundaries of literariness become the pioneer of this field in Turkey. The study in your hands aims to explore the tension of digital and literature by revealing the developments in these areas. This study aiming to contribute to the digital literature which is still in the experimental stage tries to test the conventions thought to be founded on digital literature by examining Gülsoy’s works. To achieve this, the narrative tradition beginning with Aristotle is questioned in a digital narrative framework. This study which interrogate the digital penetrating the literature examines the literariness from the digital framework. At the end of the study, it is observed that the digital has not left its experimental feature a side and has not founded all its conventions yet. However, it is revealed that with the efforts of emerging as a new discipline, the limits of traditional literariness have been overcame. With the digital possibilities allowing the transfer of much of the theoretical inquiries of the 20th century to practice, an atmosphere of creating a new literariness has been prepared. The most important contribution of this study to the Turkish literature is to revive Turkish digital literature by incorporating experimental digital literary works created in the beginning of 2000s into traditional literature.