Geoteknik mühendisliği uygulamalarında proje sahalarındaki zeminler bazı
durumlarda arzu edilen özellik ve kalitede değildir. Bu zeminler zayıf, şişebilen,
dispersif, ileri derecede sıkışabilir nitelikte ve yüksek derecede geçirgen olabilirler.
Mühendislik yapılarında neden oldukları hasarlar nedeniyle, şişen ve dispersif
zeminlerin farklı içerikli katkılar kullanılarak iyileştirilmesine yönelik kapsamlı
çalışmalar uzun yıllardan beri yapılmaktadır. Bundan önceki çalışmalarda problemli
zeminlerin katkılarla iyileşitirilmesi ya şişme potansiyeli yada dispersibilite açısından
değerlendirilmiştir. Bu çalışmada diğer çalışmalardan farklı olarak yüksek şişme
potansiyeline ve dispersibilite özelliğine sahip Afyon ve Urfa bölgelerine ait killerin
çimento ve zeolit (doğal puzolan) ile aynı anda hem şişme hem de dispersibilite
özelliklerine ilaveten dayanım parametrelerine olan etkileri de araştırılmıştır.
Bu kapsamda, farklı oranlarda doğal zeolit ile karıştırılmış çimento katkısının kil
zeminlerin şişme potansiyeli ve dispersibilite karakteristikleri üzerindeki etkisi
araştırılmıştır. Çimento yüzdesi (%3) sabit tutularak farklı yüzdelerde doğal zeolit kuru
ağırlığın yüzdesi olarak (% 1, 3, 6, 10, 15 ve 20) dört farklı kil zemin numuneleri ile
karıştırılmıştır. Öncelikli olarak zemin numunelerinin fiziksel özellikleri belirlenmiş ve
daha sonra da kompaksiyon karakteristiklerinde sıkıştırılarak hazırlanan katkılı ve
katkısız örnekler üzerinde; şişme yüzdesi, şişme basıncı, serbest basınç, dağılma ve iğne
deliği deneyleri gerçekleştirilmiştir. Dayanım deneyleri sonucunda kil tipine ve kür
süresine bağlı olarak dayanım parametrelerinde önemli artışlar belirlenmiştir. Sonuç
olarak, dispersif özelliğe ve şişme potansiyeline sahip bu kil zemin numunelerin
çimento ve doğal zeolit karışımı ile etkili bir şekilde iyileştirilebileceği görülmüştür.
In Geotechnical engineering applications in the project area soils in some cases,
quality is not a desirable feature. They might be weak, expanable, in highly
compressible and permeable. Because expansive and dispersive soils damage in
engineering structures, extensive studies on using additives to ameliorate the effects of
these soils have been conducted. In the previous studies have been evaluated in terms
of swelling or dispersibility. In this study, as a different from other studies, the effect
of cement and zeolite (natural pozzolana) has been searched on swelling, dispersibility
and strenght characteristics of clay soils that having high sweeling potential and
dispersibility characteristic which is belongs to province of Afyon and Urfa.
In this context, the effect of cement and natural zeolite additives on the characteristic of
dispersibility and swelling potential of clay soils were investigated. Fixed percentage of
cement (3%), plus different percentages of natural zeolite (1, 3, 6, 10, 15, and 20 %)
were mixed with four different clay soil samples. First, the physical properties of the
soil samples were determined. Next, the swell percentage, swell pressure, uniaxial
compression test, crumb and pinhole tests were performed on samples with and without
the additive by compressing the sample to achieve standard Proctor compaction
characteristics. It was determined that strength parameters improved on uniaxial test
result depending on clay type and curing time. As a result of this study, it is shown that
these clay soil samples with swelling potential and dispersive characteristics can be
effectively improved using natural zeolite combined with cement.
